Gres to rodzaj płytki ceramicznej, do produkcji której wykorzystywana jest bardzo drobno zmielone kamionka szlachetna, czyli m.in. kwarc, skaleń, kaolin. Uformowane płytki poddawane są prasowaniu na sucho, a następnie wypalane w temp. przekraczającej 1200°C.

W porównaniu z tradycyjnymi płytkami podłogowymi (zwanymi potocznie terakotą), gres cechuje bardzo mała nasiąkliwość, znakomita twardość oraz niewielka ścieralność, a także bardzo dobra odporność na działanie środków chemicznych, mrozoodporność i trwałość, dlatego doskonale sprawdza się w miejscach narażonych na oddziaływanie wilgoci i intensywne użytkowanie. Jest bardzo twardy – wg skali Mohsa osiąga 9 stopień. Ze względu na parametry techniczne i walory użytkowe, płytki gresowe są stosowane zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i użyteczności publicznej, hotelach, sklepach itp. Wykorzystuje się je do pokrycia powierzchni wewnątrz obiektów oraz na zewnątrz – tak podłóg (np. balkony, tarasy, patia itp.), jak i ścian. Niewątpliwie – poza wspomnianymi walorami technicznymi – o popularności płytek gresowych decyduje również ich dostępność w szerokiej gamie kolorów, wzorów i różnych fakturach powierzchni. Mogą mieć one powierzchnię matową lub błyszczącą, gładką lub strukturalną; ich powierzchnia może imitować dowolny kamień, drewno, korek, bruk itp.

Rodzaje gresów

Gres porcelanowy – do jego podstawowych charakterystycznych cech należy minimalna nasiąkliwość (nawet 0,05%) oraz odporność na ścieranie zbliżona do granitu. Wyroby oferowane są w szerokiej gamie barw i faktur powierzchni, dzięki czemu cieszy się on ogromną popularnością wśród inwestorów. Najpopularniejsze rysunki powierzchni to mat, satyna, poler, struktura i relief. Może być szkliwiony, polerowany, gładki lub strukturalny, barwiony w masie (tzw. full body). Jako że jest to materiał bardzo twardy, trudniej jest instalować na nim np. osprzęt elektryczny, wycinać niezbędne np. w łazience czy kuchni otwory.

Gres techniczny (naturalny) - nazywany też gresem nieszkliwionym, matowym. Cechą tych płytek jest znakomita twardość, odporność na ścieranie, wytrzymałość i trwałość, będąca efektem zastosowanej technologii produkcji. Płytki są jednorodne w całej swej strukturze, co korzystnie wpływa na ich parametry techniczne i użytkowe, ale zdecydowanie mniej na estetyczne. Aby osiągnąć znakomitą odporność na ścieranie, oddziaływanie wody oraz destrukcyjny wpływ środków chemicznych, dokonuje się pojedynczego zasypu na etapie formowania, uzyskując produkty o bardzo spieczonym czerepie, w jednolitych barwach (jeśli został dodany pigment barwiacy) lub wzorze „sól i pieprz”. Ta ograniczona liczba i mała atrakcyjność wzorów sprawiają, że – mimo niepodważalnych walorów użytkowych – produkty te stosowane są głównie w obiektach handlowych, użyteczności publicznej, na klatkach schodowych itp., narażonych na dużą intensywność oddziaływania, a także na zewnątrz obiektów. Niedogodnością tego materiału jest fakt, że ma on śladowo chropowatą powierzchnię, która sprawia, że na płytkach dość łatwo zatrzymuje się brud. Klasyczny nieszkliwiony gres techniczny niezbyt często wybierany jest do wykończenia wnętrz mieszkalnych, co jednak nie znaczy, że nie znajduje takich zastosowań. Bywa, że idealnie komponuje się z wystrojem wnętrza w stylu minimalistycznym lub high-tech. Odmianą gresu technicznego może być gres polerowany – bardziej atrakcyjny wizualnie, jednak znacznie mocniej podatny na zabrudzenia, które przy tym są niezwykle trudne do usunięcia.

Gres polerowany - gładką i śliską powierzchnię płytek uzyskuje się działając na powierzchnię pierwotnie nieszkliwioną tarczą diamentową. Polerowanie sprawia, że płytka staje się bardziej dekoracyjna, ale nie zabezpiecza jej powierzchni przed szkodliwym wpływem warunków zewnętrznych, środków chemicznych, wody oraz destrukcją wskutek użytkowania. Atrakcyjność wizualna uzyskiwana jest jednak kosztem obniżenia parametrów technicznych materiału, a zwłaszcza jego odporności na działanie wody i środków chemicznych. Skutkiem procesu polerowania jest zdecydowane zwiększenie podatności na negatywny wpływ wody i różnorodnych środków chemicznych oraz na zaplamienie. Istnieje też ryzyko matowienia powierzchni pod wpływem użytkowania.

Gres porcelanowy szkliwiony – cechuje go niejednolita struktura – obok rdzenia ma on bowiem dodatkową warstwę szkliwa, pełniącą funkcje zdobnicze i użytkowe. Przypomina on tradycyjną terakotę, jest jednak od niej zdecydowanie bardziej odporny. Proces szkliwienia następuje po wcześniejszym uformowaniu płytki, jej uprasowaniu i wypaleniu. Natomiast w przypadku gresu smaltowanego proces szkliwienia nie jest czynnością oddzielną, drugim etapem produkcji płytek, lecz ma miejsce podczas wypalania wyrobu – na krótki czas zostaje podniesiona temperatura wypału, czego efektem jest uzyskanie glazury.
Szkliwo dodaje atrakcyjności wizualnej wyrobowi, ale też sprawia, że – w razie jego uszkodzenia i odprysku – widoczny jest rdzeń o odmiennej od glazury barwie i fakturze.
Niejednolita struktura płytek szkliwionych sprawia też, że – w przeciwieństwie do wyrobów jednorodnych – ich powierzchnia nie ściera się równomiernie; w miejscach odprysków i starcia glazury płytki stają się też podatne na pojawienie się niemożliwych do usunięcia plam. Nawet jednak biorąc pod uwagę te mankamenty, płytki gresowe szkliwione są zdecydowanie bardziej trwałe od klasycznej terakoty. Można je stosować w miejscach o niewielkim, średnio intensywnym oraz dużym natężeniu ruchu. Gresy szkliwione przeznaczone są do stosowania tak wewnątrz obiektów, jak i na zewnątrz nich. Są mrozoodporne, wytrzymałe i odporne na ścieranie. Gładka szkliwiona powierzchnia może jednak podnosić ryzyko poślizgu – ale na rynku dostępne są już płytki o podwyższonej antypoślizgowości.
Gres szkliwiony może być dodatkowo szlifowany lub polerowany.

Jaka powierzchnia?

Powierzchnia płytek gresowych może być gładka lub strukturalna, z połyskiem albo matowa. Wybór należy od indywidualnych preferencji inwestora, ale powinien być też dostosowany do rodzaju wnętrza, w którym produkt ma być położony. Gładką powierzchnię zdecydowanie łatwiej utrzymać w czystości; w strukturalną, pełną rowków, dziurek i pęknięć łatwo dostaje się brud i kurz, które nierzadko trudno jest usunąć. Gładka może optycznie powiększyć pomieszczenie, strukturalna – nadać mu styl i charakter. Gładka na ogół jest bardziej śliska; strukturalna – dzięki chropowatości powierzchni – nie. Dlatego rodzaj powierzchni powinien być dobrany do typu pomieszczenia – np. ułożenie gładkiej podłogi w wejściu do sklepu, biurowca itp. naraża wchodzących na ryzyko poślizgu zwłaszcza gdy na zewnątrz pada lub utrzymuje się śnieg. Również w kuchni czy łazience idealnie gładka posadzka może być zdradliwa – ryzyko poślizgnięcia się na niej jest większe niż na choćby lekko chropowatej.
Z połyskiem czy matowa? I w tym przypadku to indywidualna decyzja, która musi być podjęta po przeanalizowaniu czynników obiektywnych: miejsca, gdzie płytki zostaną położone, intensywności ruchu, wielkości pomieszczenia itp. Podłoga z połyskiem ma bardziej reprezentacyjny charakter, sprawia wrażenie bardziej eleganckiej – doskonale prezentuje się we wnętrzach oficjalnych, przestronnych – urządzonych zarówno w stylu nowoczesnym, minimalistycznym, jak i klasycznym. Płytki matowe, zwłaszcza satynowane, dają z kolei wrażenie ciepła i przytulności.

Rodzaj płytek musi być dostosowany do pomieszczenia, w którym mają one być położone. Dlatego trzeba zwrócić uwagę na parametry techniczne i wytrzymałościowe oraz odporność mechaniczną, chemiczną i termiczną. Ważne parametry płytek to nasiąkliwość, kaliber, klasa ścieralności, odporność na działanie substancji chemicznych, odporność na zaplamienie, mrozoodporność, antypoślizgowość, odporność na duże wahania temperatur, twardość. Materiały stosowane na zewnątrz – zarówno jako okładziny ścienne, jak i podłogowe – muszą być mrozoodporne, niepodatne na działanie środków chemicznych i gwałtowne wahania temperatur. Ponadto układane na powierzchniach poziomych, przeznaczonych do chodzenia, winny mieć co najmniej antypoślizgowość R8. Na schodach zewnętrznych oraz na posadzce w holu i w łazience dla gości jedną z najważniejszych cech płytek powinna być bardzo wysoka odporność na ścieranie. Równie ważna jest antypoślizgowość (min. R9).

Obok odmiennej powierzchni i faktury, płytki mogą mieć też w różny sposób wykończone brzegi – mogą być równe, retryfikowane lub nieregularne.

Płytki rektyfikowane

– produkty, które mają dokładnie dopasowane wymiary, idealnie proste krawędzie, bez zaokrąglonych brzegów, dzięki czemu – ułożone obok siebie – tworzą doskonale płaską i jednorodną powierzchnię. Teoretycznie do ich układania niepotrzebne są fugi. Nowoczesne maszyny, stosowane przy ich produkcji, zapewniają idealne zwymiarowanie, jednak fachowcy oraz producenci wyrobów petryfikowanych zalecają stosowanie choćby milimetrowej fugi. To pozwala zachowanie bezpieczeństwa okładziny i umożliwia jej prace.
Nie powinno mylić się pojęcia rektyfikacji z kalibracją. Ta ostatnia jest związana z procesem produkcyjnym – wypalone płytki różnią się od siebie wymiarami, dlatego grupuje się je w partie określonego kalibru. Jest on podany na opakowaniu, podobnie jak nominalny wymiar płytek. Należy pamiętać, by stosować płytki tego samego kalibru – w wyjątkowych sytuacjach można dopuścić do różnicy jednego kalibru.
Kilka słów o klejeniu
Decydując się na wykończenie powierzchni wewnątrz lub na zewnątrz budynku gresem, musimy pamiętać nie tylko o odpowiednim dopasowaniu płytek do rodzaju wnętrza, ale także o poprawnym doborze kleju, którym zostaną one zamocowane na określonej powierzchni (wcześniej właściwie przygotowanej). Do przyklejania gresów najlepiej jest używać chemii dedykowanej tym właśnie produktom – trzeba wybrać klej optymalny dla danego zastosowania: wewnątrz lub na zewnątrz budynku; w łazience lub w salonie; na ogrzewanie podłogowe itp. Ponadto dobór kleju zależy także od poziomu nasiąkliwości płytki, jej podatności na przebarwienia, wymiarów, rodzaju podłoża (odkształcalne czy nieodkształcalne). Właściwie i poprawnie dobrany środek sprawi, że płytki będą trwale związane z podłożem, nie będą się od niego odrywać, pękać, nie pojawią się też nieoczekiwane przebarwienia itp.

Podłoże

Przed przystąpieniem do klejenia trzeba bardzo dokładnie przygotować podłoże – należy zadbać, by było ono czyste, mocne i równe – wszelkie ubytki, dziury i nierówności powinny być zniwelowane zaprawami lub poprzez położenie płyt (np. wodoodpornych g-k, OSB). Warto je także zagruntować odpowiednim preparatem, który zmniejszy i wyrówna chłonność podłoża, przyczyniając się do poprawienia przyczepności.

Kleje do gresu ma w swej ofercie większość producentów. Specjalistyczne zaprawy, wzbogacone o odpowiednie domieszki, ułatwiają pracę oraz nadają zaprawie pożądane właściwości, które np. pozwalają na swobodne mocowanie nawet bardzo dużych płyt, eliminując ryzyko ich odpadnięcia od ściany, a jednocześnie umożliwiając bezproblemowe korygowanie ułożenia elementu. Bardzo ważne jest podłoże, na jakim będą przyklejane płytki – różne zaprawy przeznaczone są do mocowania płytek na innych powierzchniach. Na zewnątrz oraz na powierzchnie z ogrzewaniem płaszczyznowym wymagane jest używanie zapraw o podwyższonej elastyczności i przyczepności, mrozo- i wodoodpornych oraz odpornych na duży skok temperatur.

Cechy zaprawy klejącej

Generalnie, do mocowania gresów przeznaczone są zaprawy cementowe, elastyczne lub wysokoelastyczne, o takich cechach, jak m.in. mrozo- i wodoodporność, podwyższona przyczepność do podłoża i płytek, stabilność na powierzchniach pionowych (nie spływają). Zaprawy te pozwalają na przyklejanie płytek gresowych (ale też i innych) w pomieszczeniach suchych, wilgotnych i mokrych, a także na zewnątrz budynku (balkony, tarasy, elewacje, cokoły itp.). Ważne jest również, że gros z nich umożliwia mocowanie płytek do płyt g-k.
W przypadku układania gresu na starej okładzinie ceramicznej sprawdzą się zaprawy wysokoelastyczne. Są one odpowiednie także do takich trudnych i sztywnych powierzchni, jak np. beton komórkowy czy zaprawa cementowo-wapienna. Zarówno one, jak i elastyczne polecane są do układania gresów na ogrzewaniu podłogowym. Zaprawa elastyczna i posiadająca podwyższoną przyczepność jest niezbędna wszędzie tam, gdzie będzie poddana naprężeniom związanym z częstymi zmianami temperatury oraz gdzie podłoże jest odkształcalne (np. na płycie gipsowo-kartonowej).

Ważna jest zwiększona przyczepność, jaka charakteryzuje produkty do mocowania gresu. Dzięki niej można za pomocą jednego produkty kleić płytki różnych rozmiarów, nawet dużego formatu.

Decydując się na zakup kleju, warto dokonać wyboru produktów wysokiej jakości, producentów uznanych i cieszących się renomą oraz dobrą opinią. Ważne jest, by dany wyrób posiadał stosowne atesty i certyfikaty. Bezwzględnie należy też przestrzegać zaleceń stosowania określonych przez producenta – dotyczy to zarówno miejsca zastosowania zaprawy, rodzaju dopuszczalnego podłoża, rodzaju materiału, jaki może być przy użyciu zaprawy przeklejany, sposobu przygotowania zaprawy, temperatury w jakiej może być stosowana, sposobu nakładania, grubości warstwy, czasu wiązania i przeznaczenia (na zewnątrz lub wewnątrz).

Zasady układania gresu

Płytki gresowe muszą być układane ze spoinami – zasada ta dotyczy również płytek rektyfikowanych, choć w ich przypadku wystarczy spoina minimalnej szerokości. Płytki ułożone na styk tworzą zwartą okładzinę, bardzo wrażliwą na wszelkiego rodzaju naprężenia i deformacje podłoża. Nie wolno też zapominać, że płytki wykazują też rozszerzalność liniową wywołaną penetracją wody do wnętrza. Podłoże może być dowolne, pod warunkiem jednak, że jest równe i czyste, a zaprawa klejąca została dobrana do jego rodzaju. Optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie metody obustronnego klejenia – czyli nanoszenia zaprawy zarówno na podłoże, jak i na spodnią stronę płytki. Dzięki temu uzyskuje się całkowite wypełnienie zaprawą przestrzeni pod płytką i zwiększa jej przyczepność do podłoża. Płytki, zwłaszcza te duże, po przyłożeniu do powierzchni należy docisnąć, by zlikwidować wszelkie ewentualne pęcherze powietrza, jakie mogły powstać pomiędzy płytką a ścianą. Kupując zaprawę, trzeba zwrócić uwagę, jaki jest zakres jej stosowania: czy jest przeznaczona zarówno do układania gresu na posadzkach, jak i na ścianach, czy tylko na posadzkach.

Oprac. Edward Konieczny
www.chemiabudowlana.info

Autor: chemiabudowlana.info - zobacz wizytówkę firmy