Renowacja zawilgoconych oraz zasolonych obiektów zabytkowych zmusza wykonawcę do rozwiazywania wielu skomplikowanych problemów. Wymaga posiadania odpowiedniej wiedzy teoretycznej, jak również doświadczenia nabytego podczas wcześniejszych realizacji.


Mury budowli zabytkowych to konstrukcje kamienne bądź ceglane. Wznoszono je najczęściej na zaprawach wytwarzanych na spoiwach wapiennych, w późniejszym czasie na spoiwach wapienno-cementowych. Porowata i nasiąkliwa struktura zabytkowych murów w przypadku uszkodzenia, bądź braku izolacji przeciwwilgociowych prowadzi do zawilgocenia ścian. Na zawilgoconych ścianach obserwujemy początkowo przebarwienia powłok malarskich, następnie dochodzi do ich złuszczenia. Kolejnym etapem zniszczeń jest stopniowa destrukcja tynków oraz wierzchnich warstw cegły. Uszkodzenia te mogą być powodowane przez korozję mrozową, a w określonych sytuacjach przez krystalizację tzw. szkodliwych soli budowlanych. Podwyższony poziom zawilgocenia ścian sprzyja nieuchronnie porażeniom biologicznym przez grzyby, grzyby-pleśnie, jak również glony, mchy i porosty. Opisywane uszkodzenia zawilgoconych murów to nie tylko wady estetyczne. Długotrwałe zawilgocenie muru obniża izolacyjność termiczną przegrody, w pewnych sytuacjach może prowadzić do zmniejszenia nośności ścian.

Prace remontowe związane z renowacją murów zawilgoconych, zasolonych oraz porażonych biologicznie powinny być zawsze poprzedzone wykonaniem ekspertyzy mykologiczno-budowlanej. Zakres prac renowacyjnych powinien obejmować przede wszystkim działania związane z wyeliminowaniem źródeł zawilgocenia obiektu - czyli wykonaniem niezbędnych izolacji pionowych oraz poziomych. Dopiero po zabezpieczeniu remontowanego obiektu przed dalszym zawilgacaniem można przystąpić do prac tynkarskich. Ściany, które przez wiele lat były narażone na zawilgocenie najprawdopodobniej uległy w tym czasie zasoleniu rozpuszczalnymi w wodzie związkami chemicznymi - tzw. szkodliwymi solami budowlanymi. Instrukcja WTA nr 2-9-04 zaleca aby w obiektach poddawanych renowacji wykonać badania laboratoryjne pozwalające na określenie obecności azotanów, siarczanów oraz chlorków.

W zależności od uzyskanych wyników badań laboratoryjnych, od stopnia zasolenia pobranych próbek, ściany powinny zostać pokryte systemem tynków renowacyjnych. Grubość warstwy tynku oraz miejsce jego stosowania należy indywidualnie dobrać do konkretnej sytuacji. W skład systemu tynków renowacyjnych wchodzą różnorodne materiały, należy je aplikować w ściśle określonej kolejności, warstwami o właściwie dobranych grubościach, przestrzegając niezbędnych przerw technologicznych pomiędzy poszczególnymi warstwami. W skład systemu tynków renowacyjnych wchodzą materiały podstawowe - ich stosowanie jest obligatoryjne i są to:
- warstwa sczepna - obrzutka
- tynk podkładowy (wyrównujący lub magazynujący)
- tynk renowacyjny (nawierzchniowy)

Przygotowanie podłoża pod tynk renowacyjny:

Przed rozpoczęciem prac związanych z układaniem tynków renowacyjnych należy odpowiednio przygotować podłoże. Stare, zwilgocone oraz zasolone tynki należy oczywiście usunąć przyjmując zasadę skuwania tynków do wysokości minimum 80 cm powyżej widocznych śladów zawilgocenia. Podobnie jest ze skorodowaną, zasoloną zaprawą murarską, którą należy usunąć z fug na głębokość ok. 20 mm. Następnie powierzchnie ścian należy starannie oczyścić, usunąć niezwiązane z podłożem resztki zapraw i luźne fragmenty muru. W przypadku zaobserwowania na powierzchniach ścian porażeń biologicznych takich jak: grzyby, grzyby-pleśnie, glony, mchy i porosty oczyszczone powierzchnie należy nasączyć odpowiednio dobranymi preparatami biobójczymi np.: APE-FR lub APE-SL.

Obrzutka:

Obrzutka pełni bardzo ważną rolę - jest warstwą sczepną, zwiększa przyczepność tynku renowacyjnego do starego podłoża, dodatkowo wzmacnia stare podłoże oraz częściowo wyrównuje jego chłonność. Obrzutka powinna być nakładana w formie półkryjącego szprycu, który nie powinien pokrywać więcej niż 50% powierzchni ściany. Grubość obrzutki nie powinna być większa niż 5 mm. Obrzutka ma bezpośredni kontakt z zasolonym podłożem w związku z tym powinna być produkowana jest na bazie cementów odpornych na korozję siarczanową. Do wykonywania warstwy sczepnej pod tynki renowacyjne firma quick-mix zaleca stosowanie Obrzutki natryskowej SAN-V. Zaprawa ta produkowana jest z wykorzystaniem kruszywa o uziarnieniu 0-4 mm oraz cementu odpornego na korozję siarczanową. Zgodnie z PN-EN 998-1 oznaczona jest jako GP CS IV. Zaprawy SAN-V zwiększa przyczepności tynku renowacyjnego do podłoża oraz nie ogranicza dyfuzji pary wodnej. Może być nakładana ręcznie bądź maszynowo.

Tynk renowacyjny podkładowy:

Po związaniu obrzutki można przystąpić do nakładania renowacyjnego tynku podkładowego. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż instrukcja WTA 2-9-04 mówi o dwóch rodzajach podkładowego tynku renowacyjnego. Pierwszy z nich to podkładowy tynk wyrównujący (Ausgleichputz), drugi to podkładowy tynk magazynujący (Porengrundputz). Podkładowy tynk wyrównujący charakteryzuje się porowatością > 35% i służy do wyrównywania nierówności podłoży o niskim stopniu zasolenia. Natomiast podkładowy tynk magazynujący charakteryzuje się porowatością > 45%, służy do wyrównywania podłoży o wysokim stopniu zasolenia. Do wykonywania renowacyjnych tynków podkładowych firma quick-mix zaleca stosowanie Tynku renowacyjnego SAN-A. Tynk ten nie zawiera dodatków hydrofobizujących, nie ogranicza dyfuzji pary wodnej oraz posiada porowatość > 45%, idealnie nadaje się do stosowania na podłożach silnie zasolonych. Produkowany jest na kruszywie o uziarnieniu 0-4 mm. W jednym cyklu roboczym może być nakładany warstwą o grubości do 40 mm, jednocześnie warstwa tynku renowacyjnego podkładowego nie może być mniejsza od 10 mm. Wierzchnia warstwa tynku podkładowego powinna być zatarta na ostro w celu zwiększenia przyczepności tynku nawierzchniowego. Tynk ten może być również stosowany do wypełniania pustych fug w murach ceglanych oraz kamiennych. Zgodnie z PN-EN 998-1 oznaczony jest jako R CS II. Należy przypomnieć, że instrukcja WTA 2-9-04 nie dopuszcza do wyrównywania zasolonych podłoży tradycyjnych tynków wapienno-cementowych, nawet tych z dodatkami napowietrzającymi.

Fot. quick-mix

Fot. quick-mix

Tynk renowacyjny nawierzchniowy:

Tynk renowacyjny nawierzchniowy jest ostatnią z obligatoryjnych warstw systemu tynków renowacyjnych. Powinien być nakładany na związanej i stwardniałej warstwie tynku podkładowego, wymaga to zachowywania odpowiednich przerw technologicznych pomiędzy poszczególnymi warstwami tynku. Zadaniem tynku renowacyjnego nawierzchniowego jest magazynowanie szkodliwych soli budowlanych oraz nadanie otynkowanej powierzchni odpowiedniej faktury. Do wykonywania tynku renowacyjnego nawierzchniowego firma quick-mix zaleca stosowanie Tynku renowacyjnego SAN-1 o uziarnieniu 0-1 mm lub Tynku renowacyjnego SAN-4 o uziarnieniu 0-4 mm. Oba tynki posiadają właściwości hydrofobowe. Głębokość wnikania wody dla obu tynków jest mniejsza od 5 mm, jednocześnie dodatki hydrofobowe nie ograniczają dyfuzji pary wodnej. Tynk renowacyjny SAN-1 może być nakładany w jednym cyklu roboczym warstwą o grubości do 20 mm, natomiast tynk SAN-4 może być nakładany w jednym cyklu roboczym warstwą o grubości do 30 mm Minimalna grubość tynku renowacyjnego nawierzchniowego nie powinna być mniejsza od 10 mm dla podłoży o średnim stopniu zasolenia oraz nie powinna być mniejsza od 15 mm dla podłoży o wysokim stopniu zasolenia. Wierzchnia warstwa tynku renowacyjnego może być zatarta na ostro lub na gładko. Warto jednak pamiętać, że zbyt intensywne zacieranie tynku renowacyjnego prowadzić może do koncentracji spoiwa w wierzchniej warstwie tynku, a w konsekwencji do powstawania rys skurczowych. Zgodnie z PN-EN 998-1 oba tynki oznaczono jest jako R CS II.

Zastosowanie kompleksowego sytemu tynków renowacyjnych quick-mix oraz przestrzeganie opisanych powyżej zasad gwarantuje pełen sukces prac renowacyjnych. Wieloletnia odporność tynków na działanie soli oraz suche pozbawione wykwitów powierzchnie ścian to główne powody stosowania tynków renowacyjnych. Tynkowanie budynków zabytkowych tynkami renowacyjnymi poprawia nie tylko ich walory estetyczne, zwiększa także standard pomieszczeń, ale przede wszystkim pozwala na zachowanie obiektów zabytkowych dla przyszłych pokoleń.

Autor: Quick-mix - zobacz wizytówkę firmy