Kontrola wyrobów budowlanych, czy to na budowie, czy w hurtowni, zawsze budzi niepokój i obawy. Wynikają one z mnogości i wysokiego stopnia skomplikowania obowiązujących przepisów. Trudno się dziwić, iż osoby, które na co dzień ich nie śledzą, nie mają pewności co do wymagań prawnych i obowiązków, jakie na nich spoczywają podczas kontroli.

Dopuszczanie wyrobów budowlanych do sprzedaży i zastosowania jest regulowane całym zestawem aktów prawnych, różniących się w zależności od rodzaju wyrobu i zakresu jego stosowania. Sprawę przepisów dodatkowo skomplikowało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, ponieważ zaczęły nas obowiązywać przepisy unijne. Od 1 maja 2004 r. rynek wyrobów budowlanych reguluje Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r.

Znaczna część wyrobów budowlanych to tzw. chemia budowlana, podlegająca dodatkowo przepisom dotyczącym substancji i mieszanin chemicznych (Rozporządzenie REACH).

Kto i co może kontrolować?

Do kontroli wyrobów budowlanych, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może dotyczyć właściwości wyrobu, prawidłowości jego oznakowania lub dokumentów dotyczących tego wyrobu, upoważnieni są przedstawiciele Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego lub jednego z Wojewódzkich Inspektoratów Nadzoru Budowlanego.

W prowadzonej kontroli może też uczestniczyć pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Do kontroli prawidłowości oznakowań i dokumentów wyrobów będących jednocześnie wyrobami chemicznymi, upoważnieni są przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej, SANEPID-u lub też Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej i służb celnych. Wyniki każdej przeprowadzonej kontroli powinny zostać udokumentowane w protokole kontroli.

Jakie dokumenty należy mieć w razie kontroli?

Większa część obowiązków związanych z dopuszczeniem wyrobów budowlanych do obrotu i stosowania, takich jak dokonanie oceny zgodności, wydanie deklaracji zgodności, opracowanie i dystrybucja kart charakterystyki oraz właściwe oznakowanie produktu, spoczywa na producencie wyrobu. Jednak niektóre przepisy nakładają częściowe obowiązki również na dystrybutorów i sprzedawców wyrobów (posiadanie aktualnych kart charakterystyki, znajomość zagadnień związanych z magazynowanymi substancjami niebezpiecznymi, udostępnianie informacji w czasie kontroli), a także na osoby, które odpowiadają za zastosowanie wyrobów w obiekcie, np. kierowników budowy (przechowywanie dokumentów stanowiących podstawę wykonania robót budowlanych, ewentualne oświadczenia producentów wyrobów, udostępnianie dokumentów w czasie kontroli).

Z punktu widzenia Prawa Budowlanego (a dokładnie Ustawy o Wyrobach Budowlanych) wszystkie informacje dotyczące wypełnienia obowiązków (wymienionych wyżej), producent ma obowiązek umieszczać na opakowaniu wyrobu poprzez właściwe oznakowanie lub dołączać je do każdego opakowania, jeżeli umieszczenie na opakowaniu nie jest możliwe. Przygotowywanie i przechowywanie dokumentów dopuszczających wyrób budowlany do obrotu i stosowania (w tym podstawowy dokument dopuszczający – deklaracja zgodności) leży wyłącznie w gestii producenta wyrobu i przedstawianie ich do kontroli jest wyłącznym obowiązkiem producenta. Jednak jako podstawowy dokument dopuszczający, zawierający najważniejsze właściwości techniczno-użytkowe wyrobu, deklaracja zgodności jest często niezbędnym narzędziem w pracy projektantów czy kierowników budowy.

Jeżeli chodzi o wyroby chemii budowlanej, to poza właściwym oznakowaniem opakowania, KAŻDY sprzedający, rozprowadzający czy nawet magazynujący wyrób, powinien posiadać i udostępniać do kontroli aktualną kartę charakterystyki wyrobu, wykonaną zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia REACH. Dla wyrobów przeznaczonych do kontaktu z wodą do picia producent powinien uzyskać i przekazać dalszym użytkownikom również Atest Higieniczny.Ocena zgodności a oznaczenia na opakowaniach Wyroby przeznaczone do obrotu i stosowania na rynku polskim powinny być odpowiednio oznakowane. Umieszczenie na opakowaniu danego symbolu powinno być wynikiem oceny zgodności właściwości produktu z wymaganiami zawartymi w odpowiednich specyfikacjach technicznych – normach lub aprobatach technicznych. W praktyce spotykamy się z dwoma rodzajami oznakowań:



Na rynku polskim oznakowania te są równorzędne. Oznakowanie "Znak B" pozwala na obrót wyrobami budowlanymi na terenie Polski, podczas gdy "Znak CE" daje producentom możliwość swobodnego przepływu towarów na terenie całej Unii Europejskiej. Oznakowanie "Znak CE" nie świadczy o lepszej jakości wyrobu, ale o dostosowaniu wyrobu do wymagań przepisów europejskich. Oczywiście oznakowanie tego typu w pewien sposób nobilituje producenta, jednak nie każdy rodzaj wyrobu budowlanego może być oznakowany w ten sposób."Znak CE" świadczy o dokonaniu oceny zgodności z tzw. specyfikacją zharmonizowaną, obowiązującą na terenie całej UE, tzn. ze zharmonizowaną Normą Europejską (hEN) lub Europejską Aprobatą Techniczną (ETA). W tym wypadku oznakowanie "Znak CE" wyrobu jest dokonywane po wystawieniu deklaracji zgodności WE (zwanej też deklaracją CE).

W przypadku zastosowania oznakowania "Znak CE", na opakowaniu powinny znaleźć się następujące dane:
– adres producenta i adres zakładu produkcyjnego (lub upoważnionego przedstawiciela producenta, jeżeli producent ma siedzibę poza państwem Członkowskim UE), – dwie ostatnie cyfry roku, w którym umieszczono oznakowanie CE na wyrobie budowlanym, – numer certyfikatu zgodności, jeżeli taki certyfikat był wymagany, – numer identyfikacyjny notyfikowanej jednostki certyfikującej, przez którą został wydany, – dane umożliwiające identyfikację cech i deklarowanych właściwości użytkowych wyrobu – zgodnie ze specyfikacją techniczną.



Znak budowlany "Znak B" poświadcza, że producent dokonał pełnej oceny zgodności z Polską Normą (uwaga – może być to również norma zharmonizowana) lub krajową Aprobatą Techniczną. Do znaku budowlanego powinny być dołączone następujące informacje:
- adres producenta i adres Zakładu Produkcyjnego,
- nazwa wyrobu budowlanego wraz z podaniem typu, odmiany, gatunku i klasy (jeżeli to możliwe) – zgodnie ze specyfikacją techniczną,
- numer i rok publikacji Polskiej Normy lub Aprobaty Technicznej, z którą potwierdzono zgodność wyrobu budowlanego,
- nr i datę wystawienia krajowej deklaracji zgodności,
- nazwę jednostki certyfikującej, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności.

AT-15-7233/2007+Aneks Nr 1 KDZ Nr 85/2008 z 31.03.2008 Instytut Techniki Budowlanej Zakład Certyfikacji

Przykład oznakowania kleju do przyklejania płyt styropianowych i wykonywania na nich warstwy zbrojonej siatką szklaną, stosowanego w zestawach ociepleniowych, po dokonaniu oceny zgodności zgodnie z Aprobatą Techniczną.

Sprawę oznakowań wyrobów budowlanych nieco komplikuje fakt, że istnieją na rynku grupy wyrobów, uznane przez UE za mało znaczące dla spełnienia tzw. wymagań podstawowych, dla których nie ma możliwości przeprowadzenia oceny zgodności i umieszczenia oznakowania (np. preparaty gruntujące) oraz wyroby wprowadzone na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego, dotyczące wzajemnego stosowania wyrobów już legalnie wprowadzonych w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej. W tych przypadkach na opakowaniu nie ma żadnego z podstawowych oznakowań, a mimo to wyrób jest legalnie wprowadzony do sprzedaży. Dla tych wyrobów nie istnieje również obowiązek wystawiania deklaracji zgodności.

Deklaracja zgodności jako dokument dopuszczający wyrób budowlany Deklaracja zgodności jest podstawowym dokumentem, dopuszczającym wyrób do obrotu i stosowania w obiektach budowlanych, opracowywanym zgodnie z wymaganiami Ustawy o Wyrobach Budowlanych. Deklaracja zgodności to poświadczenie producenta, stwierdzające, na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z określoną specyfikacją techniczną, tzn. Polską Normą lub Aprobatą Techniczną. Deklaracja powinna być wystawiona przez producenta po dokonaniu oceny zgodności, czyli po wykonaniu wszelkich badań, testów, analiz, uzyskaniu stosowanych opinii, klasyfikacji, Aprobat (jeżeli to wymagane) i certyfikatów (jeżeli to wymagane).

Deklaracja zgodności wyrobu jest wystawiana jednorazowo i jest ważna do momentu zmiany formuły wyrobu, technologii jego produkcji lub specyfikacji technicznej (deklaracji nie wystawia się dla każdej wyprodukowanej partii). Ocena zgodności obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego, w zależności od jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

W zależności od przyjętego systemu wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu – krajowego (oznaczenie znakiem budowlanym "Znak B") lub europejskiego (oznaczenie znakiem "CE") dla wyrobu budowlanego powinna zostać wystawiona – odpowiednio krajowa lub europejska deklaracja zgodności.

Krajowa deklaracja zgodności, wydawana zgodnie z Polską Normą wyrobu lub Aprobatą Techniczną, powinna zawierać:
- numer nadany przez wydającego,
- określenie, siedzibę i adres producenta oraz adres zakładu produkującego wyrób budowlany,
- identyfikację wyrobu budowlanego zawierającą: nazwę, typ, odmianę, klasę według specyfikacji technicznej oraz przeznaczenie i zakres stosowania wyrobu budowlanego,
- identyfikację specyfikacji technicznej, z którą potwierdza się zgodność: numeru, tytułu i roku ustanowienia Polskiej Normy wyrobu lub numeru, tytułu i roku wydania aprobaty technicznej wraz z nazwą jednostki aprobacyjnej, która ją wydała,
- oświadczenie producenta, że wyrób budowlany spełnia wymagania specyfikacji technicznej,
- nazwę i adres jednostki certyfikującej lub laboratorium oraz numer certyfikatu lub raportu z badań, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności wyrobu budowlanego,
- miejsce i datę wydania krajowej deklaracji zgodności,
- imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby upoważnionej do wydania krajowej deklaracji zgodności.

Deklaracja zgodności WE, wydawana na podstawie zharmonizowanej specyfikacji technicznej - Europejskiej Normy lub Aprobaty Technicznej - powinna zawierać:
- numer nadany przez wydającego,
- określenie, siedzibę i adres producenta oraz adres zakładu produkcyjnego produkującego wyrób budowlany (lub przedstawiciela),
- opis wyrobu budowlanego (m.in. rodzaj i zastosowanie),
- deklarowane właściwości użytkowe wyrobu,
- numer zharmonizowanej specyfikacji technicznej wyrobu, będącej podstawą do wydania deklaracji,
- warunki dotyczące stosowania wyrobu budowlanego wynikające z ww. specyfikacji,
- oznaczenia i siedziby notyfikowanych jednostek, jeżeli brały one udział w ocenie zgodności wyrobu budowlanego,
- imię i nazwisko oraz stanowisko osoby upoważnionej do podpisania deklaracji zgodności w imieniu producenta,
- datę wystawienia.
Obowiązek wystawienia, przechowywania i przedstawiania do kontroli deklaracji zgodności spoczywa wyłącznie na producencie wyrobu. Ani sprzedawcy wyrobów budowlanych, ani podmioty odpowiedzialne za ich stosowanie nie mają obowiązku posiadania deklaracji zgodności ani specyfikacji technicznych stanowiących bazę do ich wystawienia (norm lub aprobat).

PODSTAWOWE PRZEPISY PRAWNE DOTYCZĄCE WYROBÓW BUDOWLANYCH

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92/2004, poz. 881) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. Nr 207/2003, poz. 2016 z późniejszymi zmianami)

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu (Dz. U. Nr 130/2004, poz. 1386) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198/2004, poz. 2041)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61/2007, poz. 61) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznakowania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE. (Dz. U. Nr 195/2004, poz. 2011)

Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie: europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowych mandatów (Monitor Polski Nr. 32/2004, poz. 571) REACH Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1907/2006 (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L136/2007)

PODSTAWOWE ZASADY DOPUSZCZANIA WYROBÓW DO OBROTU I STOSOWANIA

Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem wyrób budowlany może być stosowany przy wykonywaniu robót budowlanych jeżeli jest:
– oznakowany CE,
– oznakowany znakiem budowlanym,
– wprowadzony do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim, nieobjęty zakresem przedmiotowym norm zharmonizowanych lub wytycznych do ETA (Europejskich Aprobat Technicznych) i jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie przez budynek wymagań podstawowych – zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 764/2008 o wzajemnym uznawaniu (obowiązuje w Polsce od 13 maja 2009 r),
– wprowadzony do obrotu na podstawie procedury jednostkowego stosowania.

Zasadę funkcjonowania przepisów obowiązujących w Polsce, dotyczących wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych przedstawia poniższy wykres:



mgr inż. Joanna Kurach
Specjalista ds. oceny zgodności i zapewnienia jakości wyrobów budowlanych Pracowała m.in. w Instytucie Techniki Budowlanej i Mapei Polska Sp. z o.o.

Źródło: Mapei

Autor: Mapei - zobacz wizytówkę firmy