Wstęp

Przed ok. 25 laty na rynku budowlanym pojawiły się cementowe zaprawy o bardzo drobnym kruszywie służące do wykonywania cienkowarstwowych hydroizolacji - w odróżnieniu od wcześniej znanych, charakteryzowały się one dużą elastycznością. Przyjęto w Polsce nazywać je elastycznymi mikrozaprawami uszczelniającymi, wypierając powoli określenie "elastyczny szlam uszczelniający" będący dosłownym tłumaczeniem z języka niemieckiego.

Dzięki tej zaprawie stało się możliwe skuteczne izolowanie powierzchni o skomplikowanej geometrii. Elastyczną mikrozaprawę uszczelniającą cechowała przy tym wysoka przyczepność do podłoża, trwała odporność, łatwa obróbka, a także zdolność przenoszenia zarysowań.



Docenili te właściwości, przede wszystkim płytkarze, bowiem po wykonaniu hydroizolacji z tej zaprawy stało się możliwe bezpośrednie układanie na niej płytek ceramicznych bez konieczności wykonywania dodatkowych warstw chroniących izolację. Dodatkową zaletą tych zapraw jest jej zdolność do kompensowania naprężeń termicznych występujących pomiędzy podłożem a wykładziną ceramiczną, przykładem tego mogą być powierzchnie balkonów i tarasów.

Krótko, najistotniejszymi zaletami elastycznych zapraw uszczelniających są:
- mała grubość warstw,
- możliwość przykrywania rys,
- odporność na działanie agresywnych środowisk,
- dobra przyczepność na nie nasiąkliwych podłożach,
- odporność na starzenie,
- szczelność przy obciążeniu wodą pod ciśnieniem,
- mrozoodporność,
- właściwości kompensacji naprężeń.

Elastyczne mikrozaprawy uszczelniające dobrze sprawdziły się w budownictwie i stały się materiałem budowlanym, z którego nie można już zrezygnować. Obszary zastosowań są bardzo różnorodne. Obok izolacji pod okładziną z płytek i płyt wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych oraz pod stałym obciążeniem wodą, np. w basenach kąpielowych, są one również z powodzeniem stosowane przy wykonywaniu hydroizolacji elementów budowli stykających się z gruntem.

Kryteria kontroli dla uzyskania gwarancji jakości

Materiał o tak szerokim obszarze zastosowań wymusza postawienie pytania odnośnie pewności jego funkcjonowania, stąd producenci mikrozapraw uszczelniających mogą, względnie muszą zlecać urzędowe badanie swoich produktów. W Polsce Instytut Techniki Budowlanej wydaje Aprobaty Techniczne, w których stawia się odpowiednie wymogi, jakie zaprawy te powinny spełnić - ZUAT-15/VI.05/2002 (projekt). Generalnie, poza instrukcjami technicznymi publikowanymi przez poszczególnych producentów nie ma w Polsce przyjętych ogólnie instrukcji ich stosowania. Pomocnymi dla wykonawców robót hydroizolacyjnych wykonywanych przy użyciu elastycznych mikrozapraw uszczelniających mogą być w tym miejscu, między innymi obowiązujące w Niemczech instrukcje:
- "Wskazówki dla wykonywania izolacji w połączeniu z okładzinami z płytek i płyt wewnątrz i na zewnątrz budowli" (stan: sierpień 2000, wydana przez Zrzeszenie Zawodowe Niemieckiego Przemysłu Płytkarskiego).
- "Wytyczne dla projektowania i wykonywania uszczelnień elementów budowli stykających się z gruntem za pomocą elastycznych mikrozapraw uszczelniających" (stan: styczeń 1999, wydane wspólnie przez kilka organizacji zajmujących się problematyką mineralnych zapraw).

Elastyczne mikrozaprawy uszczelniające na bazie cementu są najczęściej 2-komponentowe, chociaż teraz nie jest to regułą. W przypadku wielokomponentowych elastycznych zapraw hydroizolacyjnych producencie dostarczają je w odpowiednio dobranych proporcjach.

Z uwagi na obszerność problematyki, w tym artykule pomija się zastosowania elastycznych mikrozapraw hydroizolacyjnych w robotach płytkarskich.
Obszary i warunki zastosowań elastycznych mikrozapraw uszczelniających

Skuteczność i trwałość izolacji budowli zależy od jej profesjonalnego zaprojektowania i wykonania. Projektując, na przykład hydroizolacje części podziemnych budowli wykonane z elastycznej mikrozaprawy uszczelniającej należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby fundamentowanie i ściany zewnętrzne w uszczelnianym obszarze były zwymiarowane i wykonywane według odnośnych zasad techniki. Trzeba przy tym szczególnie uwzględnić osiadanie gruntu, napór gruntu oraz występujący typ obciążenia wodą. Jeżeli po wykonaniu budowli istnieje niebezpieczeństwo deformacji, które mogłyby doprowadzić do powstania rys, wówczas należy przewidzieć szczeliny dylatacyjne.

Obszary zastosowań

Elastyczne mikrozaprawy uszczelniające mogą być stosowane do wykonywania następujących zadań hydroizolacyjnych:
1. uszczelnienie pionowe i poziome elementów budynku stykających się z gruntem,
2. uszczelnienie pionowe elementów budynku w obszarze cokołu obciążonych wodą rozpryskową,
3. uszczelnienie poziome pod ścianami,
4. uszczelnienie przeciw wodzie napierającej pod ciśnieniem od wewnątrz (zbiorniki wody)
5. uszczelnienie przeciw wodzie napierającej od strony odwrotnej (woda wywiera ciśnienie odrywające izolację)
6. uszczelnienie przeciw wodzie oddziałującej czasowo od wewnątrz w trakcie budowy.

Wykonując hydroizolacje elastycznymi zaprawami uszczelniającymi pionowych elementów budowli stykających się z gruntem, odpowiednimi podłożami mogą być powierzchnie murowe, betonowe oraz tynk cementowy. W przypadku izolowania poziomych, ewentualnie pochyłych elementów budowli stykających się z gruntem mogą to być wyłącznie powierzchnie żelbetowe. Wszystkie wymienione powierzchnie mogą być poddane działaniu następujących obciążeń:
- wilgotności gruntu,
- wodzie nie wywołującej ciśnienia ( jest to woda swobodnie spływająca, również w gruncie o współczynniku przepuszczalności ³10-4 m/s )
- wodzie działającej pod ciśnieniem ^£ 3 m słupa wody

Dla ostatniego obciążenia, w przypadku powierzchni pionowych podobnie jak i dla powierzchni poziomych, izolowanymi mogą być wyłącznie elementy betonowe (wzg. żelbetowe). W obu przypadkach przewidywana szerokość rys nie może przekroczyć wartości 0,25 mm.

Przyziemne powierzchnie budowli (obszar cokołu) wykonane z drobnowymiarowych elementów ściennych, z betonu, tynku cementowego są odpowiednie dla wykonania w tym obszarze hydroizolacji z elastycznych mikrozapraw uszczelniających. Nadają się one również do wykonywania poziomych izolacji ścian.

Oddzielnym obszarem zastosowań elastycznych mikrozapraw uszczelniających są żelbetowe zbiorniki, w których mamy do czynienia z wodą napierającą od wewnątrz. Dopuszczalnym obciążeniem w tych konstrukcjach jest ciśnienie ^£ 5 metrom słupa wody. Należy tu również przeprowadzić obliczenia sprawdzające szerokość powstających pod obciążeniem rys, które nie mogą przekroczyć wartości 0,25 mm.

Warunki stawiane izolowanym powierzchniom

Wszystkie podłoża muszą być mocne, nośne i wolne od substancji oddzielających (środki antyadhezyjne, kurz, brud, itp.). W celu sprawdzenia należy przeprowadzić próbę przecierania i drapania. Przy próbie przecierania (przetarcie podłoża ręką) nie mogą odspajać się cząsteczki podłoża a ręka nie może ulec zabrudzeniu. Próba drapania służy do stwierdzenia, czy na mocnym podłożu występuje warstwa, np. mleczka cementowego lub pustki powietrzne. Badanie wykonuje się przez zadrapanie podłoża ostrym narzędziem. Jeżeli cząsteczki odskakują lub narzędzie to zagłębia się w podłoże, wówczas całą warstwę powierzchniową o wątpliwej nośności należy usunąć.

Podłoże musi być wolne od ostrych krawędzi i nierówności (pozostałości betonu i zaprawy, wystające kamienie itp.). Powierzchnia musi być sprawdzona wzrokowo, wystające krawędzie muszą być usunięte a zagłębienia (dziury, odpryski itp.) wypełnione.

Podłoże, na które ma być kładzione izolacja, nie może w trakcie kładzenia posiadać porów nasyconych wodą. Oznacza to konkretnie, że podłoże powinno być chłonne - woda naniesiona na podłoże musi być w krótkim czasie wchłonięta przez podłoże i nie powinna się "perlić".

Elastyczną mikrozaprawę izolację nakłada się na podłoża uprzednio zwilżone lub zagruntowane. Przy zbyt mokrych podłożach wymagane jest ich uszczelnienie pośrednie wykonane z szybkowiążących elastycznych lub sztywnych mikrozapraw uszczelniających.

Prace przygotowawcze

Elementy murowe powinny spełniać wymagania normy PN-68/B-10020. Zawiera ona, m.in. informacje o rodzajach wiązań i grubościach spoin. Najczęściej jednak elementy wykonane z cegły posiadają mało starannie wypełnione spoiny. Nie zamknięte w pełni spoiny o szerokości większej niż 5 mm jak również ubytki w spoinach należy wypełnić odpowiednią zaprawą. Niestarannie wykonane spoiny o szerokości do 5 mm, ewentualnie wyprofilowania zewnętrzne, względnie nierówności na powierzchni cegieł (na przykład, rowki tynkarskie na cegłach lub bloczkach betonowych) muszą być wyrównane albo przy pomocy zaprawy (cienkowarstwowy tynk cementowy) albo mineralną mikrozaprawą uszczelniającą. Wady powierzchni betonowych, analogicznie jak w przypadku powierzchni muru, należy zlikwidować. Substancje oddzielające jak np. środki adhezyjne stosowane przy szalunkach lub inne środki pielęgnacyjne należy usunąć. Warstwy mleczka cementowego lub mocno trzymające się zanieczyszczenia należy usunąć mechanicznie.

Powierzchnię tynku przewidzianego do izolowania mineralną zaprawą uszczelniającą należy zbadać pod kątem występowania elementów zmniejszających przyczepność i ewentualnie oczyścić.

Narożniki wewnętrzne połączeń powierzchni pionowych oraz połączenia powierzchni pionowych z poziomymi należy wyoblić. Wyoblenia wykonuje się zaprawą, co najmniej cementową z promieniem ok. 4 do 6 cm (wyoblenie butelkowe). Wielu producentów elastycznych zapraw na bazie cementów oferuje do tego celu odpowiednie przygotowane fabrycznie zaprawy. Dla poprawienia przyczepności wyoblenia do podłoża można je wykonać metodą "świeże na świeże" na warstwie sczepnej wykonanej z elastycznej mikrozaprawy uszczelniającej. Narożniki zewnętrzne i krawędzie fundamentów należy sfazować.
Prace wykonawcze z zastosowaniem elastycznych mikrozapraw izolacyjnych

Zastosowanie elastycznych mikrozapraw uszczelniających uzależnione jest od warunków atmosferycznych. Temperatura powietrza i podłoża, jak również temperatura stosowanego materiału musi przy stosowaniu produktów uszczelniających wynosić, co najmniej +5°C.

Oddziaływanie deszczu należy wykluczyć, aż do czasu osiągnięcia przez materiał hydroizolacyjny odporności na deszcz. Obciążeniu wodą, zbyt szybkiemu wysuszeniu jak również działaniu mrozu do uzyskania odpowiedniej obciążalności elastycznych mikrozapraw uszczelniających należy zapobiegać poprzez odpowiednie przedsięwzięcia.

Do mieszania elastycznych mikrozapraw uszczelniających nadają się wolnoobrotowe urządzenia mieszające. Mieszać należy tak długo, aż powstanie jednorodna masa. Należy przestrzegać podanych przez producentów czasów i proporcji mieszania.

W zależności od konsystencji obróbka wykonywana jest metodą szpachlowania, malowania lub natrysku.

W chwili obecnej najbardziej ekonomiczną metodą obróbki mineralnych mikrozapraw uszczelniających jest technika wykonywania izolacji (uszczelniania) za pomocą natrysku. Szczególnie w przypadku dużych powierzchni jest to rozwiązanie alternatywne wobec metody szpachlowania lub malowania, gdyż pozwala na oszczędność czasu i kosztów.

W metodzie tej wymieszany produkt natryskuje się na podłoże za pomocą odpowiednich urządzeń. O doborze stosowanych dysz natryskowych decyduje grubość warstwy oraz oczekiwany obraz uszczelnionej powierzchni.

Elastyczne mikrozaprawy uszczelniające nakładane są w kilku warstwach. Należy przy tym zwrócić uwagę na to, aby grubość warstwy nakładanej podczas jednej operacji technologicznej nie przekraczała jednego milimetra. Zbyt gruba warstwa mikrozaprawy może spowodować powstawanie rys skurczowych, które następnie będą wymagały poprawienia. Kolejne procesy technologiczne powinny być wykonywane dopiero wtedy, gdy poprzednia warstwa zwiąże już na tyle, że nie będzie można jej uszkodzić nakładaniem kolejnej warstwy.

Nakładanie każdej warstwy należy wykonywać na całej powierzchni, równomiernie i odpowiednio grubo. Kontrola grubości warstwy następuje przez kontrolę zużycia materiału (ilość opakowań na jednostkę powierzchni) i poprzez pomiar grubości suchej warstwy. Technika wykonywania robót sprawia, że nie można wykluczyć powstawania odchyłek grubości warstwy w trakcie jej nakładania. Odchyłki grubości warstwy należy odpowiednio uwzględnić przy określaniu zapotrzebowania na materiał tak, aby przewidziane przez producenta minimalne grubości warstwy były z całą pewnością uzyskane. Sumaryczna grubość warstwy suchej może być stwierdzona przez pobranie próbki. Wymagana dla danego przypadku obciążenia grubość warstwy mikrozaprawy w stanie świeżym zależna jest od systemu i zwykle jest podawana w informacjach technicznych producentów.

Przy przerwach w pracy brzeg wykonywanej hydroizolacji należy na grubości zaciągnąć do zera. Przerwy w pracy nie mogą następować na narożnikach elementów budowli.

Dla obciążenia wodą wywierającą ciśnienie, jak również przy uszczelnianiu poziomych i pochylonych betonowych części budynku stykających się z gruntem wymagane są, co najmniej trzy warstwy. Przed nałożeniem każdej kolejnej warstwy poprzednio położona warstwa powinna tak stwardnieć, aby nie została uszkodzona przy nakładaniu kolejnej warstwy.

Wymagana łączna grubość suchej pozostałości naniesionej warstwy hydroizolacji zależy od rodzaju obciążenia. I tak,dla obciążeń :
- wilgotność gruntu,
- woda bez ciśnienia,

wymagana grubość suchej pozostałości naniesionej warstwy wynosi min. 2,0 mm.

Dla obciążeń:
- woda pod ciśnieniem ^£ 3.0 m słupa wody gruntowej,
- woda pod ciśnieniem £5,0 m słupa wody działającego od wewnątrz (zbiorniki wody)

wymagana grubość suchej pozostałości naniesionej warstwy wynosi min. 2,5 mm.

Elastyczna mikrozaprawa uszczelniająca zastosowana jako hydroizolacja pozioma ścian wymaga zastosowania, co najmniej dwóch warstw, a sumaryczna grubość suchej pozostałości nie może być mniejsza od 2 mm.

Starannie wykonane uszczelnienie pionowe elastyczną mikrozaprawą uszczelniającą w obszarze wody rozpryskowej zapobiega zawilgoceniu cokołu budowli tak pewnie, że można zrezygnować z izolacji poziomej powyżej obszaru wody rozpryskowej. Jeżeli należy się spodziewać uszkodzeń uszczelnienia cokołu w trakcie użytkowania lub kapilarnego podciągania wilgoci, wówczas wykonanie poziomej izolacji jest niezbędne.

Rozwiązania niektórych szczegółów
Przejścia rurowe

Przytoczone właściwości elastycznych mikrozapraw hydroizolacyjnych pozwalają na pewne w działaniu rozwiązywania problemów uszczelniania punktów newralgicznych, takich jak np. połączenia odpływów w posadzkach, przejścia rur oraz wykonanie niezbędnych szczelin dylatacyjnych z zastosowaniem taśm uszczelniających.

Również producenci wpustów, rynien uwzględniają w swoim programie produkcyjnym wyroby, które są przystosowane do współpracy z systemami cienkowarstwowych elastycznych mikrozapraw hydroizolacyjnych.

Przejścia rurowe mogą przechodzić przez uszczelnienia we wszystkich płaszczyznach. Generalnie przejścia rurowe powinny być usytuowane powyżej najwyższego, możliwego poziomu wody gruntowej.

W przypadku obciążenia wodą nie wywierającą ciśnienia elastyczną mikrozaprawę uszczelniającą prowadzi się do krawędzi otworu przejścia rurowego. Połączenie z przejściem wykonuje się z wyobleniem, np. z gęstej masy bitumicznej z zakładką sięgającą poza otwór, co najmniej 10 cm. W obszarze wyoblenia maksymalna grubość warstwy bitumicznej nie może przekroczyć 2 cm. W obszarze zakładki należy zachować grubość suchej warstwy bitumicznej min. 3 mm. Grubość powłoki z gęstego bitumu na brzegach zakładki powinna być zaciągnięta do zera (rys. 1).

W przypadku obciążenia wodą pod ciśnieniem należy stosować, np. systemowe rozwiązania z kołnierzami, często zawierające również rozporowy element dociskowy. Powierzchnię docisku stałego kołnierza należy wzmocnić dodatkową warstwą elastycznej mikrozaprawy uszczelniającej wychodzącą poza obrys kołnierza na ok. 10 cm (rys.2).

Dylatacje

Usytuowanie i wykonanie dylatacji wymaga starannego projektowania. Dylatację uszczelnia się taśmą uszczelniającą dostosowaną do systemu izolacyjnego. W zależności od spodziewanych przemieszczeń i rodzaju taśmy uszczelniającej może być wymagane jej sfałdowanie nad szczeliną dylatacją (kształt omegi). Taśma uszczelniająca dylatację może być mocowana następującymi materiałami:
- elastyczną mikrozaprawą uszczelniającą (przypadek dodatniego naporu wody powodującego nacisk)
- klejem z żywicy reaktywnej (przypadek negatywnego naporu wody powodującego odrywanie taśmy)

Taśma dylatacyjna powinna być wodoszczelnie połączona z hydroizolacją powierzchniową, a jej dobór zależy od przewidywanego obciążenia.

Inne szczegóły

W obszarze strefy wody rozpryskowej uszczelnienie należy wyprowadzić, co najmniej 30 cm powyżej poziomu gruntu (rys. 3.)

Ważnym miejscem jest obszar połączenia ścian z płytą fundamentową. Izolację w tym miejscu należy w sposób ciągły sprowadzić w dół na czołową płaszczyznę płyty fundamentowej, na co najmniej 10 cm (rys. 4.).

Czynności zabezpieczające i warstwy ochronne

Materiały używane do czynności zabezpieczających i warstw ochronnych muszą być zgodne (tolerować się) z elastyczną mikrozaprawą uszczelniającą. Nakładanie warstw ochronnych i czynności zabezpieczające opierają się na założeniu, że izolacja nie zostanie w tym momencie uszkodzone przez kolejno następujące po sobie czynności.

Czynności zabezpieczające

Czynności zabezpieczające służą tymczasowej ochronie hydroizolacji w trakcie budowy Przy zastosowaniu odpowiednich materiałów mogą one przejąć również zadanie docelowej warstwy ochronnej.

Na niechronioną hydroizolację nie powinny oddziaływać żadne obciążenia, na przykład obciążenia składowanych materiałów budowlanych, urządzeń lub rusztowań. Na izolację poziomą powinno się wchodzić tylko w wypadku niezbędnej konieczności.

Świeżo nałożona elastyczna mikrozaprawa uszczelniająca powinna być poprzez odpowiednie czynności zabezpieczające chroniona przed zbyt szybkim schnięciem, przed mrozem i przed opadami atmosferycznymi. Do czasu osiągnięcia pełnej wytrzymałości elastyczne mikrozaprawy uszczelniające należy chronić przed kontaktem z wodą gruntową, a także przed szkodliwymi materiałami, takimi jak paliwa, rozpuszczalniki, środki adhezyjne stosowane w pracach szalunkowych.

Warstwy ochronne

Generalnie przy stosowaniu elastycznych mikrozapraw uszczelniających zaleca się wykonywanie powłok ochronnych. Powłoki ochronne muszą trwale chronić uszczelnienie budowli przed szkodliwym oddziaływaniem obciążeń statycznych, dynamicznych i cieplnych. Powłoki takie w pewnych przypadkach mogą tworzyć użyteczną warstwę, np. wykładzina ceramiczna, warstwa ocieplająca.

Należy unikać obciążeń, które narażają prawidłowe działanie uszczelnienia na uszkodzenie przez wgniecenia. Należy także - poprzez odpowiednie działania - zapewnić, aby zasypywanie wykopów gruntem i jego zagęszczanie, a także jego póĽniejsze osiadanie nie uszkodziło wykonanej warstwy hydroizolacji. Wybór powłoki ochronnej zależny jest od spodziewanych obciążeń i warunków lokalnych.

Powłoki ochronne mogą być wykonane z materiałów termoizolacyjnych, spełniających często również rolę warstwy drenażowej. Przy klejeniu powłoki ochronnej bezpośrednio na wykonanej izolacji należy stosować klej dostosowany do elastycznej mikrozaprawy uszczelniającej.

dr inż. Mariusz JACKIEWICZ

Źródło: www.deitermann.pl

Autor: weber - zobacz wizytówkę firmy