Podejmując się rozważań dotyczących trwałości systemów ociepleń należy precyzyjnie określić, czym jest trwałość systemu? Na to pytanie z kolei można odpowiedzieć tylko wtedy, gdy zdefiniuje się podstawowe funkcje, jakie spełnia system ociepleń. Otóż fundamentalną funkcją każdego systemu jest ochrona budynku przed znacznymi stratami ciepła, na jakie narażone są jego ściany przed ociepleniem. Ważną, aczkolwiek drugorzędną funkcją, jest poprawienie estetyki obiektu i ochrona jego konstrukcji przed wpływami atmosferycznymi. Mając na uwadze taki punkt wyjścia trzeba zatem zastanowić się, jakie czynniki obniżają właściwości cieplne systemu ociepleń.

Współczynnikiem charakteryzującym zdolności materiału do przewodzenia ciepła jest współczynnik przewodności cieplnej. Im lepszą wartość współczynnika przewodzenia ciepła będzie posiadał materiał izolacyjny, będący kręgosłupem systemu ociepleń, tym łatwiej będzie osiągnąć zamierzony współczynnik przenikania ciepła dla całej przegrody. W większości przypadków właściwości izolacyjne materiałów izolacyjnych uzyskiwane są dzięki zamkniętemu w ich strukturze powietrzu. Wystarczy jednak, że najwyższej jakości materiały izolacyjne zostaną poddane działaniu wilgoci i automatycznie system zaczyna pracować dwu, trzy a nawet i czterokrotnie gorzej. Nawet tak pobieżna analiza pokazuje więc, że nie każdy materiał izolacyjny, nie każdy system ociepleń, sprawdzi się na określonym budynku czy też na wybranym jego fragmencie.

Trwałość systemu ociepleń jest uzależniona od wielu wzajemnie ze sobą powiązanych czynników. Wśród nich są te najbardziej oczywiste, związane z rodzajem użytych materiałów czy też kwalifikacjami firmy wykonawczej, która wykonywała prace elewacyjne. Ale nie należy zapominać o innych, równie ważnych, chociaż często niedocenianych aspektach, jakimi są dobrze wykonany projekt techniczny, okres realizacji prac czy też prawidłowa konserwacja systemu – one również znacząco wpłyną na żywotność elewacji. Z systemem ociepleń jest w pewnym sensie jak z samochodem: nawet najwyższej klasy auto, które jeśli się o nie nie dba już po krótkim czasie z pewnością odmówi posłuszeństwa, podczas gdy auto średniej klasy, prawidłowo użytkowane i precyzyjnie dobrane pod potrzeby klienta, nawet po 30 latach będzie wciąż cieszyło właściciela i spełniało swoją rolę.

Warto prześledzić proces wbudowania systemu ociepleń. Trzymając się motoryzacyjnych porównań, pierwszy krok to wizyta w salonie i rozmowy z dealerem. Zwykle inwestor ma określoną kwotę pieniędzy i konkretne, przemyślane i wcześniej spisane w punktach, oczekiwania. Rozmowa z doświadczonym doradcą klienta jest etapem ważnym, nie wolno z niego rezygnować Jednak to, co większość z nas traktuje jak czynność intuicyjną w przypadku zakupu samochodu, często pomija się w przypadku doboru systemu. A to właśnie w tym momencie popełnianych jest szereg błędów, które mają zdecydowany wpływ na trwałość elewacji.

„Elewacyjnym dealerem” jest sprzedawca materiałów budowlanych, który, w zależności od posiadanego doświadczenia, sam lub wespół z działem doradztwa technicznego producenta systemu ociepleń, jest w stanie zamienić oczekiwania klienta na konkretne materiały budowlane. Tutaj cenna uwaga – ten etap z reguły nic nie kosztuje, więc naprawdę nie ma powodu, by go pomijać! Do rozmowy należy się przygotować. Potencjalny inwestor musi określić między innymi: rodzaj podłoża, do którego przymocowana będzie system ociepleń, wysokość budynku, jego lokalizację, odległość od innych budynków. Bardzo ważnym czynnikiem determinującym dobór materiałów jest ilość środków pieniężnych przeznaczonych na inwestycję oraz pora roku, w której odbędzie się realizacja prac. Wstępnie dobrany przez dystrybutora system ociepleń, spełniający oczekiwania inwestora, powinien zostać przedstawiony architektowi. Oczywiście sam dobór systemu można również zlecić architektowi, ale w takiej sytuacji niestety, zaprojektowany system często jest poza zasięgiem potencjalnego inwestora. I nie chodzi tutaj tylko o ceny wstępnie zaprojektowanych rozwiązań, ale również o prawidłowe oznakowanie materiałów wchodzących w ich skład i szeroko rozumianą ich dostępność. Często bowiem inspiracją dla architekta są elewacje wykonane w innych krajach, w oparciu o materiały, których na rynku polskim zdobyć wręcz nie sposób. Tutaj należy wspomnieć, że architekt ponad wszelką wątpliwość ma bardzo ważną rolę w procesie przygotowania inwestycji, ale wciąż najważniejszą osobą pozostaje inwestor. To on będzie płacił za materiały, wykonane prace i to on będzie eksploatował system w przyszłych latach.

Dobrze wykonany projekt powinien zawierać opis wbudowania systemu oparty o zalecenia systemodawcy, wskazane w odpowiednich instrukcjach oraz dokumentach określających (aprobata techniczna) i dodatkowo uwzględniać sposób wykonania prac w miejscach szczególnych (połączenia systemu z innymi elementami na budynku, rozwiązanie połączeń w strefach cokołowych, ocieplenia ościeży, wykonania obróbek blacharskich itp.). Opisowi powinny towarzyszyć rysunki techniczne uwzględniające specyfikę obiektu, zastosowane materiały oraz kolejność prac, a także wyszczególniona kolorystyka elewacji, zgodna ze wskazaniami działu technicznego producenta systemu. Nie trzeba chyba komentować jakości projektu technicznego, który zawiera tylko kolorystykę obiektu...

Dobrze zamknięty etap przygotowań trafia w końcu do realizacji. Z pewnością szanse na trwałą i estetyczną elewację są dużo większe, jeśli wykona ją wykwalifikowana brygada, posiadająca duże doświadczenie w pracach ociepleniowych, objęta nadzorem kierownika budowy. W tej kwestii inwestor również powinien kierować się zdrowym rozsądkiem. Nie zawsze najdroższy wykonawca zagwarantuje najtrwalszą elewację. Natomiast zawsze najtańsza oferta będzie obarczona największym ryzykiem.Głównym bohaterem tego procesu stał się, chcąc nie chcąc, inwestor. Ale to właśnie od jego trafnych posunięć finalnie będzie zależała trwałość systemu ociepleń. Na nim bowiem spoczywa ciężar podejmowanych na różnych etapach procesu inwestycyjnego decyzji. Do niego również należy powołanie inspektora nadzoru inwestorskiego, który dbać będzie o prawidłową, zgodną z założeniami projektu technicznego, instalację poszczególnych składników systemu. I na nim wreszcie w głównej mierze spoczywać będzie odpowiedzialność za prawidłową eksploatację systemu. Kontrole wynikające z prawidłowej eksploatacji powinny być przeprowadzone przez powołane przez inwestora osoby, posiadające uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Częstotliwość przeglądów powinna być nie rzadsza niż:

• Co najmniej raz w roku – sprawdzenie stanu technicznego elementów budynku narażonych na szkodliwe oddziaływanie wpływami atmosferycznymi (dotyczy budynków o powierzchni zabudowy nie przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu poniżej 1000 m2)
• Co najmniej dwa razy w roku (w terminie od 31 maja do 30 listopada) – dla obiektów o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu powyżej 1000 m2
• Co najmniej raz na 5 lat – sprawdzenie stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia.

Osoby dokonujące przeglądów powinny zapoznać się z wynikami poprzednich przeglądów oraz kontroli odnotowanymi w książce obiektu budowlanego. Kontrola okresowa nie powinna ograniczać się tylko do oceny samej elewacji, ale również elementów budynku mających istotny wpływ na współpracę ze systemem izolacji cieplnej. Od tych miejsc zaczyna się najczęściej stopniowa degradacja systemu. Symptomami, które powinny zaniepokoić każdego inwestora, są miejscowe odspojenia warstwy tynku, nieszczelności połączeń systemu z obróbkami blacharskimi, oknami i innymi elementami zamocowanymi do elewacji, zabrudzenia oraz zazielenienia wynikające z porastania mikroorganizmami, itp. Dlatego stwierdzone podczas przeglądu usterki powinny być niezwłocznie usunięte przez przedsiębiorstwo posiadające autoryzację producenta systemu. Elewacja wykonana przez doświadczonego wykonawcę, w oparciu o systemowe produkty, w dobrych warunkach pogodowych, na podstawie fachowego projektu technicznego i zgodnie z zaleceniami producenta, oraz eksploatowana w sposób prawidłowy, posiada około trzydziestoletnią trwałość. Czy to oznacza, że po 30 latach należy zdemontować istniejący, a zamontować nowy system ociepleń? Nie do końca. Prawidłowo wykonana elewacja będzie wciąż posiadała swoją wartość. Można na niej zamocować dodatkowe centymetry izolacji termicznej, które poprawią całkowity współczynnik przenikania przegrody, dostosowując ją do obowiązujących uwarunkowań prawnych. Wykończenie natomiast, wykonane w oparciu o systemowe produkty, przedłuży życie całego systemu o kolejne 30 lat. Jak zatem widać, trwałość systemów ociepleń może być mierzona w dziesięcioleciach. I to z pewnością ucieszy niejednego inwestora. Ale także za to czy dziesięciolecia nie zamienią się w kilkanaście miesięcy walki z odpadającymi fragmentami elewacji, odpowiedzialność ponosi w znacznej części inwestor.

Paweł Kielar, Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń

Autor: SSO - zobacz wizytówkę firmy