Gdy zbliża się remont domu czy mieszkania wielu z nas wydaje się, że bez względu na jego zakres damy radę. Bardzo często malowanie jest zbywane wzruszeniem ramion, a pan domu jest przekonany o wysokiej klasie swoich umiejętności w zakresie odnawiania ścian. Pół biedy jeśli remont będzie poprzedzony dokonaniem odpowiedniego rozeznania technicznego i oceny własnych umiejętności i możliwości. Jeśli jednak zabraknie tego etapu, efekty mogą nie być zadowalające lub okupione niewspółmiernie dużym wysiłkiem włożonym w „zwykłe malowanie”.

Na rynku występuje niezliczona ilość farb o przeróżnym przeznaczeniu i różnej jakości. Konsekwencje wynikające z ich nieodpowiedniego wyboru czy zastosowania mogą mieć daleko idące skutki. Przed podjęciem decyzji warto zastanowić się nad tym co będziemy malować, na jakie czynniki będzie narażona i jak trwała ma być powierzchnia.

Farba farbie nierówna

Nie każda farba nadaje sie do wszystkich zastosowań. Oczywiście im bardziej jest ona odporna tym łatwiej zastosować ja w mniej wymagających zadaniach, ale regułą jest dobieranie farb do ich zastosowań. Najbardziej oczywisty wydaje się być podział na farby elewacyjne (fasadowe) do zastosowań zewnętrznych oraz na farby przeznaczone do wnętrz. Każda z nich spełnia inne wymagania i jest przeznaczona do różnych zastosowań. Jeśli pominiemy dużo wyższą cenę farb fasadowych, wydają sie być one bardzo dobrym rozwiązaniem do malowania wnętrz. I pod wieloma względami tak będzie. Będą miały doskonałą trwałość kolorów, będą bardzo odporne na wycieranie, świetnie też dadzą sobie radę z obciążeniami biologicznymi... Ale, są jednak pewne komplikacje. Farby fasadowe mogą zawierać lotne związki aromatyczne, które nie tylko nieszczególnie pachną, ale również nie pozostają bez wpływu na nasze zdrowie.

Dodatek środków biobójczych, niezbędnych w przypadku zastosowania na zewnątrz, w środku niepotrzebnie będzie obciążał mieszkańców, gdyż ryzyko wystąpienia alg czy grzybów w warunkach domowych przy odpowiedniej wentylacji i parametrach farby jest znikome. Poza tym wiele biocydów uwalnia się przez bardzo długi czas (dlatego są skuteczne) co może odbić się na zdrowiu mieszkańców. Farby elewacyjne mają również z reguły grubsze wypełniacze, co może, zwłaszcza przy intensywnych kolorach, zwiększać ich wrażliwość na drobne uszkodzenia w postaci jasnych rys. Dlatego do wnętrz warto zastosować specjalnie do tego celu stworzone produkty.

Podłoże - ważna rzecz

Jednak nawet najlepiej dobrana farba wymaga prawidłowego przygotowania podłoża. Wszyscy producenci farb, bez względu na ich przeznaczenie, zalecają aby podłoże pod malowanie było czyste, suche i nośne. Co to oznacza?
Po pierwsze, ściana która ma być malowana nie może być zatłuszczona (np. zachlapana tłuszczem), zapylona lub zakurzona (choćby po szlifowaniu szpachli użytej do naprawy). Ścianę zakurzoną zawsze należy odkurzyć, a następnie zagruntować. Preparat gruntujący zwiąże drobinki pyłu przygotowując podłoże. Ma to duże znaczenie zwłaszcza przy malowaniu ścian pokrytych szlifowanymi gładziami.
Gdy podłoże pod malowanie jest mokre, trudno zarówno o odpowiedni komfort malowania jak i jego efekty. Może dojść do spływania farby czy tworzenia sie zacieków, a sam proces malowania może być uciążliwy choćby z powodu ślizgającego się wałka czy pędzla.Najszerszym pojęciem jest „nośność podłoża”- oznacza ono, że ściana lub sufit nie mogą być powierzchniami łuszczącymi się, odspajającymi od podłoża. W żadnym wypadku podłoże nie może być piaskujące. Oznacza to, że jego wytrzymałość jest bardzo mała, co zwłaszcza przy farbach elewacyjnych może doprowadzić do dalszego zniszczenia ściany polegającego na złuszczaniu sie warstw nowej powłoki malarskiej. W takim przypadku jedynym wyjściem jest mechaniczne usunięcie wszystkich luźnych warstw i ponowne, prawidłowe tym razem, przygotowanie podłoża. Prawidłowo przygotowane piaskującego podłoża pod malowanie powinno być najpierw mechanicznie (np. szczotką) oczyszczone z luźnych ziaren piasku, następnie zaś zagruntowane gruntem głębokopenetrującym. Ma on właściwości pozwalające mu na wnikanie w głąb podłoża nawet do kilku- kilkunastu milimetrów i wiązanie luźnych jego cząstek. Oczywiście, jeżeli podłoże na całej jego grubości jest miękkie i piaszczące należy rozważyć jego wymianę, co pozwoli dłużej zachować efekt malowania. W przypadku gdy podłoże jest piaszczące, jego drobinki roznoszą się wraz z farbą na pozostałe powierzchnie co dodatkowo pogarsza efekt całego „zabiegu”.

Nie mniej ważna jest chłonność podłoża. W ten sposób określa się zdolność podłoża do przyjmowania nadmiaru wilgoci z otoczenia, która w przypadku malowania pochodzi z farby. Tu na nieprzygotowanego malarza czyhają dwie podstawowe pułapki. Pierwsza to zdolność podłoża do wchłonięcia zarówno wody jak i spoiwa z farby. Oznacza to, że na powierzchni jako warstwa wykańczająca pozostaną tylko stałe części wchodzące w skład farby natomiast nośnik (woda) i spoiwo (żywica) zostaną wchłonięte. Efekt będzie taki, że nawet najlepsza farba będzie się wycierała i szybko płowiała. Tak będzie się działo gdy podłoże będzie zupełnie nieprzygotowane czyli niezagruntowane. Wniosek - zawsze warto zagruntować podłoże świeże, jeszcze nie malowane, podłoże które wprawdzie nie jest świeże, ale przez kilka-kilkanaście lat nie było malowane, czy podłoże na którym jest kilkuletnia powłoka malarska. Powłoka taka, zwłaszcza na zewnątrz jest głęboko zdegenerowana przez promieniowanie UV i gruntowanie zapobiegnie wchłonięciu płynnych części powłoki. Warto również wspomnieć, że zagruntowane podłoże daje więcej czasu na malowanie, farba dłużej pozostaje „otwarta” w początkowym okresie, poprawi się tym samym jakość ostatecznej powłoki jak i wydajność farby. Druga pułapka, to podłoże chłonące nierównomiernie. Dzieje sie tak w przypadku gdy ściana jest w części pomalowana, niestarannie zagruntowana lub gdy jest wykonana z dwóch różnych materiałów. Powłoka malarska może wykazywać wtedy spore różnice pod względem faktury (a ta ma duży wpływ na odbiór barwy) jak i grubości powłoki co może dać efekt zacieków widocznych przy kontrastowym oświetleniu.

Kolorowo

Osobnym tematem są wymalowania w intensywnych kolorach. W nowoczesnych wnętrzach bardzo pożądane, stanowią spore wyzwanie zarówno dla farby jak i malarza. Zawsze należy pamiętać, że farby takie zawierają mało dających krycie wypełniaczy, sporo zaś pigmentów, których siła krycia (zwłaszcza kontrastowego) nie jest tak duża. Efektem tego jest konieczność wielokrotnego malowania w celu pokrycia podłoża. Jest jednak na to sposób. Nie tylko obniża on pracochłonność malowania, ale i jego koszty - zmniejsza przecież ilość warstw. Na zdjęciu widoczne jest wymalowanie na karcie krycia (czarno białej) dwóch warstw farby. Pastelowego koloru różowego jako gruntu i czerwonego jako koloru właściwego. Mimo grubości 50 µm (mikronów, a więc dziesięciokrotnie mniej niż wynosi grubość ludzkiego włosa!) różowa farba pokryła kontrastowe podłoże, z czym problemy ma farba w kolorze głębokiej czerwieni. Nałożone jednak jedna na druga dają efekt głębokiej, czystej czerwieni. Podobny efekt uzyskuje się podczas lakierowania karoserii samochodowych- pod jasne lakiery używa sie innych podkładów niż pod lakiery o intensywnych kolorach.

Malowanie na zewnątrz

Malowanie elewacji pociąga za sobą dodatkowe wymagania. Dodatkowym obciążeniem dla farb jest działanie wiatru i słońca oraz deszczu. Kluczem do sukcesu jest w tym przypadku zastosowanie odpowiedniego zabezpieczenia fasady przed szkodliwym działaniem sił natury. Siatki elewacyjne doskonale spełniają swoją rolę jeśli górna część rusztowania jest dodatkowo zabezpieczona plandeką i chroni ścianę przed wodą spływająca po niej.

Oczywiście jeśli deszcz spadnie po wyschnięciu farby nie uczyni żadnych szkód. Jeśli jednak dojdzie do opadów zanim powłoka farby uodporni się na warunki atmosferyczne może dojść do jej uszkodzenia.



Jest jeszcze kilka rzeczy, o których trzeba pamiętać podczas malowania na zewnątrz. Pierwsza to bezwzględna konieczność gruntowania podłoża przed malowaniem. Obecne w widmie słonecznym promieniowanie UV, to samo które odpowiedzialne jest za opaleniznę, prowadzi do zniszczenia substancji błonotwórczej w farbie. Prowadzi to kredowania farby, a czasem nawet do jej złuszczania. Podłoże takie można określić jako nienośne, dlatego też konieczne jest zagruntowanie.

Kolejnym powodem, dla którego gruntownie jest niezbędne są warunki w jakich odbywa się malowanie. Wiatr i słońce oraz wysoka temperatura w miesiącach letnich znacznie skracają czas obróbki farby przyspieszając jej wysychanie. Jeśli dodamy do tego jeszcze bardzo chłonne podłoże- mizerny efekt malowania gwarantowany.
Z uwagi na działanie wspomnianego promieniowania UV oraz energii przekazywanej przez słońce, zastosowanie intensywnych kolorów opartych na pigmentach organicznych może doprowadzić do płowienia kolorów. Efekto po kilku latach może być bardzo daleki od zamierzonego. Zawsze należy wziąć pod uwagę również temperaturę jaką osiąga ściana podczas intensywnego nasłonecznienia. Termoizolacja ma za zadanie przecież nie tylko ochronę przed ucieczką ciepła z wnętrza, ale również jego ochronę przed nadmiernym przegrzaniem. Jeśli dodatkowa energia dostarczona przez promienie słońca nie jest uwzględniona w grubości izolacji, to wnętrze będzie się dodatkowo nagrzewać co oprócz utraty komfortu będzie wymagało dodatkowych nakładów energii na jego schłodzenie.

Jak widać malowanie wymaga pewnej elementarnej wiedzy, którą może posiąść każdy chętny, wystarcza ona jednak w typowych sytuacjach, nic nie zastąpi fachowej porady i doświadczenia w tak prostej wydawało by się dziedzinie jak malowanie.

Artur Chonewicz

Autor: Hufgard Optolith - zobacz wizytówkę firmy