chemia budowlana

Oba najczęściej dziś stosowane materiały termoizolacyjne, chociaż uchodzą za ,,nowoczesne”, zostały ,,odkryte” ponad sto lat temu i upłynęło sporo czasu, zanim zyskały obecną popularność.

Polistyren ekspandowany, znany dziś powszechnie jako styropian został odkryty w 1839 r., podczas prób wyizolowania substancji z naturalnej żywicy prowadzonych przez niemieckiego aptekarza nazwiskiem Simon. Badacz nie zdawał sobie jednak sprawy z wagi swojego osiągnięcia. Do upowszechnienia nowego tworzywa przyczynił się dopiero chemik Hermann Staudinger, który w 1922 roku opublikował teorię na temat polimerów opierającą się na stwierdzeniu, że naturalne gumy zbudowane są z długich, powtarzających się łańcuchów monomerów, nadających im elastyczność. W swoich badaniach Staudinger poszedł dalej i stwierdził, że materiały wyprodukowane dzięki termicznym przemianom styrenu będą miały właściwości podobne do gumy. Za swoje osiągnięcia otrzymał w 1953 r. nagrodę Nobla. Era tworzyw sztucznych zapoczątkowana została w 1930 roku, kiedy to naukowcy z firmy BASF opracowali metodę przemysłowej produkcji polistyrenu.

Poprzednikiem styropianu były tworzywa uzyskiwane ze spienionych żywic fenolowych. Dziś już mało kto pamięta nazwy handlowe wykonywanych z tych tworzyw płyt termoizolacyjnych, jak THERMOAZOTE, PLASTAZOTE, czy IPORKA. Styropian w znanej dziś postaci wyprodukowany został przez firmę BASF w roku 1950, a rok później miała miała miejsce jego rynkowa premiera. Zyskał on wówczas miano jednego z najbardziej pożądanych materiałów termoizolacyjnych i znalazł zastosowanie niemal we wszystkich obszarach ludzkiej działalności.

W Polsce pierwsze wyroby styropianowe zaczęto produkować na niewielką skalę na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Były to głównie płyty ze styropianu zwykłego i samogasnącego i różnego rodzaju otuliny. Produkowane płyty stosowane były jako izolacja cieplna w systemach wielkopłytowych. Już wówczas przeprowadzano także niezbyt udane próby stosowania styropianu jako termoizolacji zewnętrznej budynków.

Pierwsze wytyczne związane ze stosowaniem styropianu w budownictwie zostały opracowane przez Instytut Techniki Budowlanej w formie instrukcji w 1968 r i znowelizowane w 1972r. Produkcję styropianu na masową skalę dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX.

Równie długą historię ma nie mniej popularna od styropianu wełna mineralna. Pierwszy patent dotyczący produkcji wełny szklanej zgłoszony został w Rosji już w 1840r. W XIX stuleciu wyrabiano z niej na niewielką skalę między innymi ubrania i klosze do lamp zaprezentowane na wystawie światowej w Chicago w 1893r. Do wybuchu I Wojny Światowej wełna szklana nie zyskała specjalnej popularności. Sytuacja ta uległa zmianie dopiero z chwilą odkrycia szkodliwości azbestu. Wełna mineralna zaczęła wówczas stopniowo wypierać izolacje azbestowe. Już w roku 1941 amerykański urząd patentowy miał w swoich rejestrach ponad 360 wyrobów z tego materiału. Po roku 1930 dla włókna szklanego pojawiła się konkurencja w postaci włókien otrzymywanych z żużli hutniczych, margli, glin, bazaltów, tufów i diabazytów.

Od roku 1945 wełnę żużlową produkowano w Polsce głównie z żużli hutniczych w Gliwickich Zakładach Wyrobów Izolacyjnych. Do końca lat sześćdziesiątych poza wełną żużlową wytwarzano też w niewielkich ilościach wełnę szklaną. Na początku lat siedemdziesiątych uruchomiono w Trzemesznie fabrykę płyt i filców z wełny mineralnej o wysokim jak na owe czasy standardzie. Obecnie wytwarza się na dużą skalę zarówno wełnę skalną jak i szklaną. .

Opr. S. Z. Źródło: Izolacje 2012 – materiały konferencyjne, tekst B. Orlik Kożdoń i T. Steidl