Zgodnie z tradycją chrześcijańską w Polsce od najdawniejszych wieków zmarłych chowano w kościołach lub na przykościelnych cmentarzach. Gdy w dużych miastach zaczęło brakować miejsc na pochówek przy parafiach, wyprowadzano nekropolie poza mury miast. I tak w końcu XVIII i na początku XIX wieku zaczęły powstawać wielkie nekropolie.

Nekropolie te dziś, obok znaczenia sakralnego, mają wartość zabytkową, stanowią galerie sztuki, które przypominają o naszej historii i wielkich Polakach. To miejsca wiecznego spoczynku, mistyczna przestrzeń śmierci „oswojonej”, gdzie żyjący spotykają się z pokoleniami, które odeszły. Zabytkowe nagrobki narażone na działanie czynników zewnętrznych wymagają odpowiedniej pielęgnacji i renowacji. Firma Remmers ma w swojej ofercie sprawdzone produkty do czyszczenia kamienia, jego wzmacniania i uzupełniania ubytków.

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan

Obok kościoła Karmelitów Bosych, na stoku wzgórza, rozciąga się najstarsza poznańska nekropolia -

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan. Wśród wielu nagrobków, pochodzących z okresu międzywojennego, znajduje się nagrobek o charakterystycznym kształcie obelisku, stojący na mogile Jarogniewa Drwęskiego, pierwszego prezydenta niepodległego Poznania, z charakterystycznym medalionem i portretem wybitnego Poznaniaka. W 1918 roku Jarogniew Drwęski przejął obowiązki nadburmistrza i został pierwszym prezydentem miasta Poznania po odzyskaniu niepodległości. Jego zasługą było sprawne przeprowadzenie repolonizacji Poznania. Do końca maja 1919 roku pousuwano niemieckie tablice z nazwami i wprowadzono nazewnictwo polskie. Dzięki staraniom Jarogniewa Drwęskiego uruchomiono w 1919 Operę Poznańską. Z jego inicjatywy miasto przejęło Bibliotekę Raczyńskich i Teatr Polski. Projektem prezydenta były również Targi Krajowe, które odbyły się w maju 1921. Dały one początek Międzynarodowym Targom Poznańskim.

Renowacja nagrobka

W nagrobku wykonanym z kamienia spoiwo w wielu miejscach uległo wypłukaniu. Zmienne warunki termiczne i zmiany stanu skupienia wody wywołały mikrospękania w strukturze kamienia. Spękania z kolei uczytelniły sedymentację i tzw. wtręty oraz ich dezintegrację. Na zawilgoconych powierzchniach zapraw i kamienia pojawiły się całe kolonie mikroorganizmów. Wilgoć i kurz stały się pożywką dla glonów i grzybów oraz ich formy symbiotycznej – porostów. Posadowienie cmentarza w centrum miasta i nasilający się rozwój przemysłu spowodował wytworzenie się na ich powierzchni sztucznej patyny o czarnym zabarwieniu. Ma ona niszczycielski wpływ na oryginalną substancję zabytkową oraz szpecący na jej walory artystyczne. Niszczycielska działalność soli rozpuszczalnych w wodzie i krystalizujących ze zmienną objętością spowodowała rozsadzanie materiału kamiennego. Kurz i piach unoszone wiatrem ścierały powierzchnię miękkich kamieni powodując nieczytelność delikatnych form rzeźbiarskich. Uszkodzeniom mechanicznym uległy delikatne formy rzeźbiarskie w partii twarzowej medalionu.Inwestor – Zarząd Zieleni Miejskiej w Poznaniu - zlecił prace konserwatorskie firmie Okoń Leonarda Studio Artystyczno Konserwatorskie z Bydgoszczy. Po usunięciu starych powłok malarskich za pomocą pasty Remmers AGE oczyszczono kamień metodą ciśnieniową z użyciem wody i pasty Fassadenreiniger- Paste.
Mikropęknięcia w strukturze kamienia uszczelniono epoksydową żywicą iniekcyjną Injektionsharz. Kolejnym etapem prac było uzupełnienie ubytków kamienia zaprawą renowacyjną Restauriermörtel. Ta zaprawa mineralna idealnie nadaje się do wykonywania uzupełnień o niewielkiej objętości w dobranych wariantach kolorystycznych. W celu zapobiegawczej długotrwałej ochrony przed rozwojem mchów, grzybów i glonów poddano nagrobek ostatniemu zabiegowi - hydrofobizacji roztworem Funcosil SNL.

Cmentarz Père Lachaise i Montmartre w Paryżu

Paryski cmentarz Père Lachaise położony jest na wzgórzu i zajmuje powierzchnię ok. 40 ha. Liczbę grobów szacuje się na ok.100 tys. Słynne osobistości, które na nim spoczywają, jak i bogactwo artystyczne rzeźby nagrobnej, nadają cmentarzowi charakter muzeum pod gołym niebem. Na założonym w 1804 roku cmentarzu, wieczny spoczynek znaleźli Honoriusz Balzak, Marcel Proust, Edith Piaf, Jim Morrison, Fryderyk Chopin ... Na cmentarzu Père Lachaise znajduje się ok. 60 grobów wybitnych Polaków, tu pochowani zostali Polacy, w tym dowódcy Komuny Paryskiej - Walery Wróblewski i Jarosław Dąbrowski.

Świeże kwiaty i znicze ozdabiają grób Juliusza Słowackiego na położonym w północnej części Paryża cmentarzu Montmartre. Przy znajdującej się na tej samej nekropolii Alei Polaków, spoczywa wielu polskich emigrantów po powstaniu listopadowym, w tym działaczy "Towarzystwa Demokratycznego Polskiego". Na tej właśnie nekropolii odnowiono w 2010 roku nagrobek generała Macieja Rybińskiego (1784-1874) - ostatniego wodza naczelnego powstania listopadowego. Prace dotyczące rekonstrukcji i konserwacji wybranych 11 polskich nagrobków i rzeźb na cmentarzu Père Lachaise i wspomnianego nagrobka na cmentarzu Montmartre, jesienią zeszłego roku wykonała firma „Zabytki Konserwacje Remonty”, konserwatora dzieł sztuki Pawła Jędrzejczyka z Warszawy. Odnowiono nagrobki generałów, senatorów i intelektualistów m.in. Walerego hr. Krosnowskiego, Józefa Kwiatkowskiego, kawalera Legii Honorowej Adolfa Cichowskiego, czy generała Tadeusza Tyszkiewicza walczącego u boku Napoleona. Odnowiono nagrobek Ludwika Wołowskiego, syna emigranta po powstaniu listopadowym, który należał do założycieli istniejącego do dziś francuskiego banku Credit Foncier. Renowacji poddano nagrobek lekarza Seweryna Gałęzowskiego, opiekuna i dobroczyńcy polskiej szkoły w dzielnicy Batignolles w Paryżu. Nowy wygląd zyskało także miejsce pochówku Bonawentury Niemojewskiego, prezesa Rządu Narodowego z okresu powstania 1830-1831.

Prace konserwatorskie

Część nagrobków była w fatalnym stanie. Pomniki wykonane z wapieni, piaskowców, granitu były przełamane, zdekompletowane i roztrzaskane. Należało podnieść zapadnięte płyty kamienne, przemurować fundamenty, dorobić skradzione odlewy z mosiądzu, odkuć w kamieniu brakujące elementy i uczytelnić napisy na nagrobkach. Rzeźby i osłabione strukturalnie elementy kamieniarki z piaskowca zostały chemicznie odkażone, oczyszczone z czarnych nawarstwień i wzmocnione estrami kwasu krzemowego KSE 100 i KSE 300. By pomniki już się nie wywróciły, wzmocniono ich fundamenty. Uzupełniono ubytki kamienia, większe - wklejając wstawki a pozostałe stosując modyfikowane we własnym zakresie przez konserwatorów z Warszawy - barwione w masie zaprawy renowacyjne Restauriermörtel. Przywrócono dawny kolor kamiennym płytom - po wyczyszczeniu i nasączeniu preparatami hydrofobowymi m.in. Funcosil SL i Funcosil WS - odzyskały charakterystyczną dla siebie barwę a jednocześnie są chronione przed zawilgoceniem przez wodę opadową. Zakonserwowane rzeźby i grobowce jeśli będą co jakiś czas pielęgnowane zachowają odzyskane piękno na długie lata.

Prace konserwatorskie sfinansowano ze środków Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i MKiDN w Warszawie a polskimi grobami od wielu lat opiekuje się na miejscu Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi, czyniąc skuteczne starania o uratowanie kolejnych pochówków sławnych Polaków we Francji.

Źródło: Remmers Autor: Remmers - zobacz wizytówkę firmy