Już od początku historii technologii budownictwa spotykamy się ze spoiwami mineralnymi w postaci czystej lub w połączeniu ze spoiwami organicznymi. Spoiwa stosowane były jako materiał wiążący zaprawy murarskie i tynki lecz także jako baza powłok malarskich.

Niezwykle trwałą i popularną aż do XVII wieku była technika malowania na niewyschnietym tynku wapiennym tzw. technika fresku mokrego. XVIII a później XIX wiek to okres przejścia do prostszych technik malowania na wyschniętym podłożu farbami wapiennymi, krzemianowymi i cementowymi. W XX wieku szczególnie istotne było wprowadzenie wielu odmian farb opartych na żywicach syntetycznych. Dziś mając ponad 50 letnie doświadczenie stosowania współczesnych spoiw malarskich, wykonawcy remontów budynków współczesnych, renowacji i konserwacji elewacji i wnętrz zabytkowych mają ułatwiony wybór zakresu ich stosowania.

Malowanie było i jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zabiegów dekoracyjnych, mających na celu odtworzenie lub nadanie architekturze odpowiedniego wyglądu. Atrakcyjny kolor nie może jednak być jedynym kryterium przydatności farb. Powłoka malarska musi spełniać funkcje ochronne, musi być przy tym dyfuzyjna dla gazów, cechować się trwałością powłoki, odpornością na starzenie i promienie UV. Koszty związane z przygotowaniem ścian budynku lub mieszkania do malowania przemawiają za wyborem trwałych sprawdzonych technologii, ponieważ stosowanie farb opartych na tanich spoiwach dyspersyjnych i pigmentach, wiąże się z szybkim niszczeniem powłoki, odpadaniem farby, blaknięciem kolorów.

Rozwój przemysłu chemicznego otworzył szerokie możliwości stosowania nowych spoiw i pigmentów w produkcji farb do celów zabezpieczających i dekoracyjnych. Konserwacja zabytków stawia przed wykonawcami dodatkowe wymagania, które wykluczają dowolność stosowania technologii i doboru kolorystyki w stosunku do starej architektury. Stosowane do tych celów barwne powłoki farb elewacyjnych powinny;
- nawiązywać do pierwotnej kolorystyki a jeśli to możliwe także technologii,
- chronić powierzchniowo przed penetracją zawartych w powietrzu wielkomiejskich zanieczyszczeń.

Farby akrylowe

Stosowane powszechnie podczas malowania ścian mieszkań w nowym budownictwie farby akrylowe, dają szczelne i elastyczne powłoki o cechach błony. Charakteryzują się m.in. możliwością wielokrotnego ich zmywania a nawet szorowania. Poza tym wykorzystywane są w celu ochrony przed korozją i estetycznego opracowania powierzchni betonu i metalu np. obróbek blacharskich. Występują w wielu postaciach różniących się składem, jakością spoiwa i dodatkami uszlachetniającymi. Ze względu na swoją wysoką szczelność farby akrylowe takie jak; Elastoflex-Fassadenfarbe, Betonacryl czy Rofalin Acryl w połączeniu z całymi systemami gruntów i szpachlówek pomagają rozwiązywać techniczne problemy spękanych, osłabionych budowli betonowych lub żelbetowych.

Farby krzemianowe (silikatowe)

Od ponad 100 lat farby krzemianowe stosowane są w postaci klasycznej, dwuskładnikowej chociaż, obecnie bardziej rozpowszechnione są jako jednoskładnikowe. Przykładem tego rodzaju farby jest Silikatfarbe D i niehydrofobizowana farba silikatowa Silikatfarbe OH, wykorzystywane głównie, do wymalowań obiektów zabytkowych i wnętrz. Poprzez połączenie szkła wodnego z żywicami akrylowymi poprawiono jej techniczne i użytkowe właściwości tj. przyczepność, siłę krycia, łatwość nanoszenia i odporność na brudzenie.

Farby krzemoorganiczne (silikonowe)

Rosnące zastosowanie farb silikonowych w renowacji elewacji ma swą przyczynę w łatwości stosowania i możliwym do osiągnięcia korzystnym efekcie estetycznym. (Fot. Przykład elewacji malowanej farbą Siliconharzfabe LA. Haga. Nordeinde Palace. Siedziba królowej Beatrix. Realizacja 2000.) Oprócz wysokiej jakości i trwałości powłoki silikonowe zapewniają także ochronę elewacji przed wnikaniem wody opadowej i zanieczyszczeniami powietrza. Podstawą spoiw silikonowych jest tlenek krzemu – krzemionka. Hydrofobowe powłoki silikonowe nie pęcznieją i nie ciemnieją pod wpływem wilgoci.

Są przy tym w pełni przepuszczalne dla pary wodnej i dwutlenku węgla, dzięki czemu mur "oddycha" - może wysychać. Standardowe silikonowe farby elewacyjne zawierają jako wypełniacz syntezowaną chemicznie biel tytanową. Dodatek tej bieli powoduje, że powłoka barwna ma charakter silnie kryjący. Pomaga ona wykonawcy maskować poprzez malowanie nowe zatarcia, naprawy i przebarwienia tynku.Istnieją obiekty, na których zastosowane 15 lat temu farby silikonowe Siliconharzfarbe LA dalej spełniają swoje funkcje ochronne i estetyczne. W czasie prac konserwatorskich przy dziedzińcu arkadowym Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie zastosowano farbę Siliconharzfarbe LA. Położona na tynki renowacyjne, dała trwałą estetycznie powłokę, odporną na zanieczyszczenia powietrza i działanie wody opadowej.

Półprzezroczyste farby silikonowe

W przypadku niektórych realizacji konserwatorskich zastrzeżenia budzą osiągane efekty estetyczne. Standardowe farby silikonowe na elewacjach, gdzie duże gładkie płaszczyzny tynku nie są przerywane detalem architektonicznym ani podziałami bryły budynku wyglądają zbyt perfekcyjnie. Podobnie niekorzystnie wyglądają często zabytkowe elewacje zawierające rzeźbiarską dekorację kamienną lub stiukową, której oryginalna, spatynowana powierzchnia zbyt mocno kontrastuje z malowanymi, gładkimi powierzchniami o całkowicie współczesnej estetyce.

Poprzez modyfikacje w laboratoriach firmy Remmers receptur farb silikonowych, stworzono tak zwane laserunkowe farby silikonowo-wapienne. Farba Historic Lasur jest materiałem, w którym silnie kryjącą biel tytanową zastąpiono tradycyjnie stosowanym wypełniaczem wapiennym. Uzyskano wyraz estetyczny, zbliżony do starych powłok wapiennych. Możliwości te zostały wielostronnie wykorzystane przez wykonawców renowacji zabytkowych elewacji Zamku Królewskiego w Warszawie, Ratusza w Poznaniu i Pałacu Prezydenckiego w Warszawie (Fot. Przykład malowania farbą Historic Lasur. Warszawa. Pałac Prezydenta RP. Realizacja 2006.)

Farby wapienne

Materiały oferowane przez firmę Remmers, pod nazwą Historic nie różnią się składem od materiałów historycznych stosowanych w budownictwie od tysięcy lat. Dzięki temu zapewniają zabytkom zachowanie ich autentyczności, wartości historycznej, estetycznej i technicznej. Farby Historic Kalkfarbe są oparte na wapnie - surowcu stosowanym w budownictwie od tysięcy lat. Aby poprawić jego parametry odporności na erozję we współczesnym środowisku naturalnym, w specjalny sposób przetworzono spoiwo wapienne nie dodając jednak żadnych sztucznych spoiw wiążących. Czysty, biały wodorotlenek wapnia poprzez opatentowany proces technologiczny poddawany jest rozdrobnieniu na mikrocząsteczki, dzięki czemu przyjmuje postać wodnej dyspersji wapiennej. Ma ona kilkakrotnie przyspieszone wiązanie, zwiększoną odporność na kredowanie, wytrzymałość na odrywanie. Farby do pigmentowania, pozwalają na uzyskiwanie pełnych odcieni szpachlówek i farb. Efekt plastyczny, harmonia z oryginałem i absolutna neutralność dla obiektu stawiają tego typu materiały wapienne jako najlepsze obecnie dostępne na rynku materiały do malowania obiektów zabytkowych. Materiały oparte na wapnie dyspergowanym są stosowane nie tylko w konserwacji zabytków lecz także do na współczesnych elewacjach i we wnętrzach. Do zwalczania kolonii grzybów pleśniowych na ścianach niedogrzanych lub zle wentylowanych pomieszczeń stosowano od wieków pobiały wapienne. Dziś stosować można właśnie ekologiczne czysto wapienne, oparte o mikrocząsteczki wapna, farby Historic Kalkfarbe.

Specjalistyczne antypleśniowe farby wewnętrzne

Grzyby i bakterie są wszechobecne, jeśli jednak na powierzchni ścian mieszkań, biur czy pomieszczeń szpitalnych pojawia się nalot pleśniowy, świadczy to o zagrażającym zdrowiu ludzi problemie. Podczas renowacji ścian uszkodzonych przez pleśń oprócz tradycyjnego odkażania za pomocą farb wapiennych stosowane mogą być również współczesne farby dyspersyjne z dodatkami biobójczymi Schimmel-Sanierfarbe lub specjalistyczne farby wyprodukowane dzięki najnowszej technologii. W rewolucyjny sposób rozwiązuje problemy ścian mieszkań zaatakowanych przez pleśń farba Bioni Nature. Wykorzystując najnowsze zdobycze nanotechnologii, wyprodukowano farbę wzbogaconą o drobinki srebra o działaniu silnie bakteriobójczym. Bioni Nature powoduje, że powietrze w pomieszczeniach gdzie przebywają ludzie, pozbawiane jest zagrażających ich zdrowiu zarodników grzybów pleśniowych.

Zastosowania:

Aby uzyskać trwałość i skuteczność stosowanych farb na elewacjach i we wnętrzach trzeba sięgnąć nie tylko po odpowiednie farby, lecz także po cały system produktów, który pozwoli odpowiednio przygotować podłoże przed malowaniem. W skład produktów o podstawowym znaczeniu dla trwałości leżących na nich powłok malarskich wchodzą m.in.;
- tynki renowacyjne WTA, przeznaczone na zawilgocone ściany,
- antypleśniowe tynki i suche antypleśniowe płyty renowacyjne,
- impregnaty gruntujące podłoże wzmacniające i hydrofobizujące,
- mineralne szpachlówki wyrównawcze,
- farby podkładowe pozwalające nadać szorstką fakturę podłożu.

Farby są zamawiane i produkowane zgodnie z katalogiem barw lub też na podstawie przesłanej próbki. Powierzchnia próbna wykonana na fragmencie zawsze ułatwia podjąć istotne decyzje, a więc;
- ustalić właściwy kolor,
- ustalić fakturę,
- dobrać technologię kryjącą, laserunkową lub mieszaną.

Jacek Olesiak
Remmers Polska Sp. z o.o.

Autor: Remmers - zobacz wizytówkę firmy