W języku budowlanym masy uszczelniające to bardzo szerokie pojęcie. W artykule tym chcielibyśmy się zająć produktami, które przeznaczone są głównie do wypełniania i uszczelniania szczelin pomiędzy różnego typu materiałami stosowanymi w budownictwie oraz klejenia (łączenia) materiałów różnego rodzaju.

Gdzie i dlaczego stosujemy masy uszczelniające? Wszędzie tam gdzie produkty o małym module, elastyczności, przyczepności i rozszerzalności narażone są na zerwanie, spękanie czy też wykruszenie.
Do takich specyficznych połączeń należą min.: szczeliny dylatacyjne, połączenia konstrukcji pionowych z poziomymi, czyli ścian budynku z posadzką, połączenia pokryć dachowych itp.
Fachowa, lecz mało popularna nazwa tej grupy produktów to kity konstrukcyjne. Istnieje wiele podziałów dotyczących mas uszczelniających. Podstawowym podziałem jest ten ze względu na materiał użyty do ich wytworzenia, który wyróżnia:
• USZCZELNIACZE AKRYLOWE
• USZCZELNIACZE SILIKONOWE
• USZCZELNIACZE POLIURETANOWE
• USZCZELNIACZE BENTONITOWE
Każdą z wymienionych powyżej grup uszczelniaczy oprócz bazy, na jakiej są produkowane oraz sposobu wiązania, charakteryzują pewne specyficzne właściwości, które umożliwiają ich zastosowanie w różnych miejscach i do różnych rodzajów połączeń.

NAJWAŻNIEJSZE PARAMETRY
Wybierając uszczelniacze należy zwrócić uwagę na:
- Maksymalne dopuszczalne odkształcenie (%) – określenie zdolności uszczelniacza wypełniającego szczelinę do przenoszenia ruchu spoiny (rozciągania i ściskania) nie powodując adhezji, kohezji oraz deformacji uszczelniacza.
- Wydłużenie przy zerwaniu (%) - stosunek zmiany długości próbki w momencie zerwania do długości początkowej próbki, wyrażony w procentach.
- Twardość Shore’a A – Twardość Shore’a (w skali A) - jest zdefiniowana jako łatwość z jaką igła o specjalnym kształcie zagłębia się w tworzywo. Skala A stosowana jest do materiałów miękkich, takich jak tworzywa gumopodobne. Skalę D stosuje się do oznaczania twardości materiałów twardych i bardzo twardych jak np. beton. Skala ma zakres od 0 do 100 (o Sh). Przy określeniu twardości materiału zawsze należy podawać w jakiej skali (A czy D) wykonywało się pomiar. Im niższy wynik, tym bardziej miękki jest materiał.
- Odporność na temperaturę (st. C) – oznacza zakres temperatur, w których uszczelniacz zachowuje swoje właściwości.
Parametry opisane powyżej mają bardzo istotne znaczenie dla zachowania się masy uszczelniającej i spełnienia funkcji, które są jej zadane. Nie są one jednak jedynymi rzeczami, na które należy zwrócić uwagę przed zastosowaniem masy uszczelniającej.

DOBÓR I WYKONANIE USZCZELNIEŃ
Żeby prawidłowo dobrać produkt, należy odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań tj.:
- gdzie znajduje się szczelina przeznaczona do wypełnienia (wewnątrz czy na zewnątrz budynku?)
- na jakiej powierzchni będzie stosowana (pionowa czy pozioma?)
- jakim obciążeniom będzie poddana (np. intensywny ruch, środki chemiczne, duża wilgotność, zmiany temperatury itp?)
- z jakimi materiałami będzie miała styczność (metal, drewno, szkło, beton itp?)
- jakim odkształceniom będzie poddawana itp?

Przed przystąpieniem do aplikacji masy uszczelniającej powierzchnie muszą być mocne, suche, odkurzone, bez luźno związanych części, oczyszczone ze starych powłok malarskich, olejów, smarów, wosku itp. Aby zagwarantować, że masa uszczelniająca spełni swoją funkcję, musi mieć możliwość rozciągania i rozszerzania w szczelinie, dlatego ważne jest, aby idealnie przylegała do ścianek szczeliny. Aby zapewnić jak najlepszą przyczepność uszczelniacza do brzegów spoiny stosuje się specjalne preparaty gruntujące przeznaczone do gruntowania materiałów chłonnych oraz do powierzchni niechłonnych i gładkich (patrz Tabela 1 powyżej).

Musimy pamiętać, że niektóre materiały uszczelniające nie nadają się do zastosowania w zestawieniu z pewnymi materiałami budowlanymi. Przykładem są powierzchnie wyłożone kamieniem naturalnym, przy których należy stosować silikon neutralny zamiast silikonu na bazie kwasu octowego. W tym wypadku występuje konflikt chemiczny, polegający na tym, że kwas octowy reaguje z okładziną kamienną, powodując jej odbarwienia. W tej konkretnej sytuacji powinniśmy zastosować silikon neutralny - obojętny dla wrażliwej okładziny kamiennej.

Kolejną ważną kwestią dotyczącą szczelin dylatacyjnych jest ich rozmiar i właściwy przekrój oraz to, aby wypełnienie przylegało tylko do brzegów szczeliny natomiast nie miało kontaktu z jej dnem, ponieważ może to doprowadzić (podczas rozciągania lub ściskania masy uszczelniającej) do jego uszkodzenia. Aby odseparować masę uszczelniającą od dna szczeliny dylatacyjnej (Rys. nr 1) oraz uzyskać odpowiedni jej rozmiar (tabela na rys. nr 1) stosuje się specjalne poliuretanowe sznury dylatacyjne (Fot. nr 1.) Materiał z którego wykonany jest sznur powinien być chemicznie obojętny, aby nie reagował z uszczelniaczem, elastyczny i odporny na korozję. Przekrój materiału wypełniającego powinien być o 25% większy niż szerokość samej szczeliny.
Musimy także zwracać uwagę na temperatury podczas wykonywania prac i stosować się do zaleceń producenta, ponieważ czynniki te mogą w istotny sposób wpłynąć na zachowanie się produktu tj. np.: czas wiązania.


Uszczelniacze są tylko jednym z wielu materiałów wykorzystywanych w procesie wykonania danej konstrukcji i ze względu na to, że stosowane są jako jeden z ostatnich materiałów, bardzo często uznawane są przez wielu wykonawców, jedynie za element dekoracyjny, mający za zadanie wypełnienie wykonanej w niej przerwy. Tym samym zapominamy często o funkcji technicznej, jaką mają spełniać, co prowadzi w konsekwencji do wielu błędów, których wynikiem jest ich nieprzewidziane zachowanie (pęknięcia, odspojenia itp.). Najważniejszą rzeczą jest uświadomienie sobie jak prawidłowo należy je stosować i dobierać, aby spełniały swoją funkcję oraz pracowały z całą konstrukcją zgodnie z założeniami, które przyjęliśmy na etapie jej projektowania. Na następnej stronie została zamieszczona tabela, która obrazuje podstawowe zastosowania wybranych uszczelniaczy znajdujących się w ofercie firmy Mapei.

Mariusz Żmudka – Koordynator Działu Technicznego - Polska Południowa, Mapei Polska

Autor: Mapei - zobacz wizytówkę firmy