Ściany fundamentowe, to element konstrukcyjny budynku narażony na bezustanny kontakt z wodą gruntową i wilgocią. W wyniku tak zwanego podciągania kapilarnego, wilgoć ta może przenikać do wnętrza obiektu powodując poważne uszkodzenia. Aby należycie zabezpieczyć się przed taką sytuacją i uniknąć niepotrzebnych kosztów związanych z usuwaniem szkód, trzeba zapewnić fundamentom ochronę w postaci solidnej, szczelnej izolacji, która zapewni pełne bezpieczeństwo i komfort eksploatacji domu.

Niszczące działanie wody

Zawilgocone mury, to zjawisko bardzo niekorzystne, które niesie ze sobą liczne zagrożenia. Na wilgotnych ścianach rozwijają się różnorodne wykwity, grzyby i pleśnie, których obecność może być niebezpieczna dla zdrowia mieszkańców. W okresie jesienno- zimowym wilgotne ściany przemarzają, co prowadzi do obniżenia ich izolacyjności termicznej. W mokrych murach zachodzą także pewne procesy chemiczne, które powodują zmniejszenie ich wytrzymałości. Często dochodzi także do złuszczania i odpadania tynków. W wyniku wspomnianego wyżej podciągania kapilarnego, wilgoć ze ścian piwnic może podnosić się na wyższe kondygnacje budynku. W czasie intensywnych opadów i roztopów (wiosna, jesień), zalegający w gruncie nadmiar wody przesącza się przez niezabezpieczone fundamenty i zalewa piwnice.

Rodzaje izolacji przeciwwilgociowej

Izolacja pozioma –

Jeśli ma być naprawdę skuteczna, powinna zostać ułożona w dwóch miejscach: na styku ławy i ściany fundamentowej, oraz na styku ściany fundamentowej ze ścianą parteru. Bardzo ważne jest, by zaizolowane zostały zarówno ściany zewnętrzne jak i wewnętrzne. Zabezpieczenie tylko murów zewnętrznych nie ochroni budynku przed wnikaniem wilgoci do jego wnętrza.

Izolacja pozioma i pionowa w budynku niepodpiwniczonym

Izolacja pozioma i pionowa w budynku podpiwniczonym

Poziomą izolację ścian fundamentowych wykonuje się najczęściej z dwóch warstw papy podkładowej, połączonych lepikiem. W projektach system ten określany jest skrótowo jako 2 x papa na lepiku. Najlepiej do tego celu nadają się papy na osnowie z włókna szklanego lub polipropylenu. Są one odporne na rozdarcia i w przeciwieństwie do pap na osnowie z tektury nie ulegają korozji biologicznej. Do zabezpieczania fundamentów zupełnie nie nadają się natomiast zwykłe papy izolacyjne, które nie wytrzymują długotrwałego kontaktu z wilgocią. Nieco rzadziej zamiast papy i lepiku stosuje się izolację z półpłynnej masy bitumicznej.

Spoiwem w omawianych izolacjach jest najczęściej lepik asfaltowy na zimno. Zasadniczo spełnia on swoje zadanie bardzo dobrze, posiada jednak pewną dość istotną wadę. Zawiera bowiem rozpuszczalnik, który może uszkadzać styropian stosowany do cieplnej izolacji fundamentów. Pod tym względem znacznie lepiej wypada lepik asfaltowy na gorąco, który nie zawiera rozpuszczalników. Jego stosowanie wymaga jednak dużej wprawy i ostrożności, ponieważ może się on zapalić.

Zamiast lepików coraz częściej stosuje się wodorozcieńczalną emulsję chlorowo – kauczukową. Jej zaletą jest możliwość stosowania na wilgotnym podłożu, jednak tylko pod warunkiem, że do chwili wyschnięcia nie będzie narażona na wypłukanie (np. przez deszcz).
Należy pamiętać, że to właśnie lepik lub emulsja jest zasadniczą częścią izolacji, a papa stanowi tu tylko rodzaj ,,zbrojenia”. Zabezpieczając fundament nie można więc w żadnym razie użyć samej, nie pokrytej lepikiem papy przyciśniętej murowaną ściana, ponieważ zabieg taki nie przyniesie oczekiwanych efektów. Izolację pozioma najlepiej wykonać na etapie budowy obiektu, ponieważ jej położenie w istniejącym już budynku jest bardzo trudne i kosztowne. Wymaga bowiem pozwolenia na budowę, nadzoru ze strony uprawnionego inżyniera budowlanego a nierzadko także wyspecjalizowanych fachowców.Jeśli warstwa izolacyjna ma powstać na etapie wznoszenia budynku, można ja wykonać poprzez ułożenie izolacji z papy na podbitej ławie fundamentowej. Sprawa wygląda znacznie trudniej, jeśli konieczne jest zaizolowanie fundamentów istniejącego obiektu. Można to zrobić na dwa sposoby, ale obydwa są drogie i uciążliwe. Pierwszy z nich polega na podcięciu muru i ułożeniu w podciętych fragmentach dwóch arkuszy papy lub dwóch warstw półpłynnych mas bitumicznych. Jednorazowo odkopać i podciąć można odcinki nie dłuższe niż 1 m. Przed ułożeniem izolacji przestrzeń podcięcia wyrównuje się zaprawą cementową, a przestrzeń między izolacją a spodem podcięcia wypełnia się zaprawą cementową lub betonem. Każdy kolejny odcinek wykonuje się po stwardnieniu wypełnienia nad ułożoną izolacją i zasypaniu poprzedniego odcinka. Drugi sposób, to  wykonanie wodoszczelnej przepony metodą iniekcji lub termoiniekcji. Na styku z ławami fundamentowymi i ścianami parteru wykonuje się izolacyjną przeponę z roztworu wodoszczelnego wtłaczanego pod ciśnieniem w nawiercone gęsto (co 15-20 cm) otwory. Roztwór ten, penetrując w głąb, tworzy szczelną powłokę zastępującą warstwę izolacji przeciwwilgociowej. Jest to bezpieczna, łatwa, ale i kosztowna metoda. Pozwala na wykonanie izolacji na dowolnej wysokości, ale wymaga wynajęcia specjalistów.

W wypadku budynków nie podpiwniczonych, izolacja pozioma będzie skuteczna tylko wówczas, jeśli zostanie wykonana także na całej powierzchni podłogi na gruncie. W przeciwnym wypadku wilgoć będzie swobodnie przenikać do wnętrza obiektu.

Izolacja pionowa –

polega na zabezpieczeniu zewnętrznej strony podziemnych ścian fundamentowych odpowiednimi środkami nieprzepuszczającymi wody. W zależności od tego, na jak intensywny kontakt z woda lub wilgocią narażone są fundamenty danego budynku, wyróżnia się trzy rodzaje izolacji pionowej:

Izolacja lekka – tzw. przeciwwilgociowa -

stosuje się ją wtedy, gdy budynek osadzony jest na gruncie przepuszczalnym – piaskowym lub żwirowym – a lustro wody gruntowej znajduje się około jednego metra pod poziomem posadowienia.

Izolacja średnia –

używa się ich w przypadku, gdy konania tego woda utrzymuje się w gruncie przez długi okres. Izoluje się nią fundamenty budynków posadowionych na gruntach spoistych - mogą to być na przykład gliny czy iły.

Izolacja ciężka –

ma zastosowanie w przypadku, gdy budynek osadzony jest w gruncie nieprzepuszczalnym, a lustro wody gruntowej znajduje się powyżej poziomu posadowienia fundamentów. Wykonanie tego typu izolacji jest nieodzowne zawsze tam, gdzie nagromadzona w gruncie woda wywiera na fundament duży nacisk zwany ciśnieniem hydrostatycznym.

Hydroizolacja płyty fundamentowej

Budując dom coraz więcej inwestorów decyduje się na rezygnację z tradycyjnych fundamentów na rzecz płyty fundamentowej. Takie rozwiązanie pozwala na posadowienie budynku zarówno w gruntach o dobrej, jak i bardzo słabej nośności. Do jego zalet należy także krótki czas wykonania. Poza tym, płyta fundamentowa stanowi równocześnie fundament i podłogę kondygnacji piwnicznej. Należy jednak pamiętać, że izolację przeciwwilgociowa trzeba wykonać już na poziomie chudego betonu. Do tego celu świetnie nadają się papy lub folie, takie same, jak te stosowane do omówionych wyżej typów izolacji. W wypadku płyty fundamentowej, istnieje możliwość rezygnacji z układania hydroizolacji, ale tylko pod warunkiem, że całość płyty wykonana jest z betonu wodoszczelnego.

Izolacja termiczna

Dawno minęły czasy, kiedy pomieszczenia piwniczne służyły tylko jako składziki magazyny. Obecnie stanowią one integralną część powierzchni użytkowej budynku i wykorzystuje się je jako kuchnie, siłownie, czy pomieszczenia służbowe. Ściany piwniczne narażone są na ciągły kontakt z zimnym i wilgotnym gruntem, dlatego zapewnienie odpowiedniego komfortu użytkowania piwnic wymaga nie tylko zabezpieczenia przed woda, ale także odpowiedniej izolacji cieplnej.


Aby skutecznie zapobiec utracie ciepła za pośrednictwem ścian fundamentowych, najlepiej ułożyć tak zwaną izolację obwodową – zlokalizowaną na zewnątrz i wykonaną w sposób ciągły. Zastosowanie takiego rozwiązania sprawia, że elementy konstrukcyjne budynku zagłębione w gruncie są w zdecydowanie mniejszym stopniu narażone na przenikanie ujemnych temperatur do wnętrza budynku. Dodatkowym atutem jest tu fakt, że tak wykonana termoizolacja stanowi równocześnie świetne zabezpieczenie dla izolacji przeciwwilgociowej.


Jeśli tak wykonane zabezpieczenie termiczne ma funkcjonować właściwie, musi ono spełniać dwa podstawowe warunki: Przede wszystkim nie może sięgać płycej, niż na 1 metr w głąb gruntu, dlatego najbezpieczniej jest układać izolację aż do poziomu ław fundamentowych. Ponad ziemią zaś, warstwa ochronna musi w sposób płynny łączyć się z izolacją cokołu (o wysokości min. 30 cm przy opasce żwirowej i wys. min. 50 cm przy opasce z płyt betonowych). Należy pamiętać, że cokół jest elementem konstrukcji budynku narażonym na szczególnie intensywne oddziaływanie wód opadowych, podciągania kapilarnego, śniegu, wahań temperatury oraz uszkodzenia mechaniczne. Dlatego też trzeba zwrócić baczną uwagę na staranne wykonanie jego termo i hydroizolacji.

Termoizolacja płyty fundamentowej

Ma tę zaletę, że można układać ją bezpośrednio na samej płycie, lub na chudym betonie, jeszcze przed montażem zbrojenia. Najczęściej używa się do tego celu styropianu o odpowiedniej gęstości – co najmniej EPS 250 036 (dawne oznaczenie FS 40) – albo polistyrenu ekstrudowanego, który jest o wiele bardziej odporny na ściskanie.

Materiały hydroizolacyjne

Do wykonania solidnej hydroizolacji wykorzystuje się wszelkiego rozaju masy bitumiczne, lepiki asfaltowe, które po naniesieniu i zaschnięciu tworzą zaporę nie dopuszczającą wilgoci bezpośrednio do muru. Zapora ta charakteryzuje się nie tylko obojętnością na wilgoć, ale także odpornością na zawarte w gruncie substancje chemiczne.

Lepiki asfaltowe

Zależnie od rodzaju i specyfiki wykonywanych prac, możemy użyć lepików zimnych, lub wymagających podgrzania. W przeciwieństwie do emulsji, lepiki z powodzeniem mogą funkcjonować jako samodzielna hydroizolacja. Przyjmując takie rozwiązanie należy jednak pamiętać, że izolacja musi być dość często odnawiana.

Masy mineralne

Zawierają różnorodne domieszki kauczukowe, bitumiczne, silikonowe, dyspersyjne, lub akrylowe. Znakomicie sprawdzają się jako indywidualna izolacja, zarówno przeciwwodna jak i przeciwwilgociowa. Zależnie od sposobu modyfikacji, po wyschnięciu mogą tworzyć powłoki sztywne, lub o dużej elastyczności

Roztwory asfaltowe

Zazwyczaj wykorzystuje się je do wstępnego przesmarowania powierzchni, przed naniesieniem warstwy papy lub lepiku.

Emulsje asfaltowe

W zależności od naszych potrzeb, możemy zastosować emulsje o dłuższym lub krótszym czasie tężenia, lub też emulsje elastyczne, zwiększające odporność całej izolacji na uszkodzenia mechaniczne.

Masy asfaltowe

Także mogą stanowić samodzielną warstwę hydroizolacyjną, ale należy pamiętać, by nałożyć odpowiednią ilość warstw. Masy asfaltowe chronią ścianę najskuteczniej, jeśli warstw jest minimum 3

Papy asfaltowe

Materiały sprzedawane w rolkach, charakteryzujące się dużą elastycznością i odpornością na uszkodzenia mechaniczne. Z tego właśnie względu świetnie sprawdzają się jako element składowy hydroizolacji fundamentów. Papy zbudowane są z osnowy (np. tektury lub włókna poliestrowego), oraz asfaltów modyfikowanych odpowiednimi domieszkami. Papy na osnowie tekturowej, ze względu na niską wytrzymałość nie są polecane, jeżeli zależy nam na wykonaniu trwałej hydroizolacji. Najmocniejsze są papy oparte na wspomnianym włóknie poliestrowym.

Papy asfaltowe mocuje się do podłoża używając specjalnych klejów, lub opisanych wyżej lepików asfaltowych. Coraz większą popularnością cieszą się papy zgrzewalne, posiadające warstwę fabrycznie naniesionego lepiku, który podgrzany do odpowiedniej temperatury specjalnym gazowym urządzeniem pozwala przykleić papę do ściany. Powstała w ten sposób hydroizolacja jest bardzo szczelna i świetnie chroni fundamenty przed szkodliwym działaniem wody.

Folie kubełkowe

Do ich produkcji używa się dużej gęstości polietylenu. Jest to materiał o wysokiej trwałości i odporności na uszkodzenia mechaniczne, obojętny na większość obecnych w gruntach substancji chemicznych. Znajduje zastosowanie jako dodatkowa osłona dla tradycyjnej izolacji przeciwwodnej lub przeciwwilgociowej. W żadnym wypadku nie może jednak spełniać roli samodzielnej izolacji.

Materiały termoizolacyjne

Wodoodporne płyty z polistyrenu ekstrudowanego -

materiał o budowie zamkniętokomórkowej, o bardzo wysokiej odporności mechanicznej, oraz całkowitej odporności na działanie wilgoci; dzięki temu mogą być stosowane w bezpośrednim kontakcie z każdym rodzajem wody gruntowej. Brak wrażliwości na zawilgocenie pozwala w wypadku ich zastosowania na rezygnację z odrębnej hydroizolacji.

Twarde płyty z polistyrenu ekspandowanego

, układane na zewnątrz i klejone punktowo do ściany przy pomocy mas lub klejów pozbawionych rozpuszczalników organicznych. Ich największe zalety, to: Duża odporność na wielokrotne duże skoki temperatury (zamarzanie i rozmrażanie). Bardzo dobra izolacyjność termiczna, oraz wysoka odporność na naprężenia ściskające.

Można użyć także płyt ze szkła piankowego, a w ostateczności nawet zwykłego styropianu. W tym ostatnim przypadku należy jednak pamiętać, że jest to materiał mało odporny na uszkodzenia mechaniczne, wymagający dodatkowego zabezpieczenia.

Oprac. Leszek Zawadzki