Lubelszczyzna to rejon Polski, gdzie przed wojną mieszkali wyznawcy wielu religii. Śladem po tamtych czasach są zabytkowe świątynie, stanowiące do dziś wspaniałe świadectwo minionej kultury. Niestety lata zaniedbań z okresu PRL-u sprawiły, że obiekty te wymagają obecnie kompleksowych prac renowacyjnych, a niekiedy także rozbudowy. Dobrze wie o tym firma Remmers, która brała udział w pracach przy synagodze w Zamościu, cerkwi w Turkowicach i kościele w Firleju.

Wędrując po wsiach, miastach i miasteczkach województwa lubelskiego każdy miłośnik zabytkowych świątyń z pewnością zauważy, że do dziś w zdecydowanie najlepszym stanie przetrwały kościoły katolickie. I trudno się dziwić – wszak były użytkowane nieprzerwanie. O wiele gorzej sytuacja wygląda w przypadku synagog i cerkwi, dla których rok 1939 stanowił tragiczną cezurę. Wyznawcy prawosławia i judaizmu, którzy kiedyś przestępowali ich progi zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów. Ich miejsca kultu skazano tym samym na powolny upadek i zapomnienie. Dopiero teraz powoli odzyskują dawny blask.

WYZWANIE PIERWSZE: RENESANSOWA SYNAGOGA

Synagoga w Zamościu to jeden z najpiękniejszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Wybudowana w stylu renesansowym w latach 1610-1620, bez większych zniszczeń dotrwała do II wojny światowej. Dopiero w czasach okupacji obiekt najpierw został zdewastowany a następnie przerobiony na warsztaty stolarskie. Po wojnie, w latach 1948-1950, budynek wyremontowano i przeznaczono na miejską bibliotekę. Drugi i ostatni remont wykonano w latach 1967-1972. Społeczność żydowska odzyskała synagogę w 2005, jednak gruntowne prace remontowe rozpoczęto dopiero w lipcu 2009 roku.

Na początek zabezpieczono budynek przed wodą – wykonano nowe pokrycie dachowe oraz wykorzystano system hydroizolacji firmy Remmers, w ramach którego wykonano:
- przeponę poziomą za pomocą preparatu Kiesol (chroniącą przed wilgocią podciąganą kapilarnie),
- zewnętrzną hydroizolację pionową ścian fundamentowych wraz z uszczelnieniem strefy rozbryzgowej (cokołowej) powłoką Profi Baudicht 1K,
- hydroizolację poziomą posadzek za pomocą dwuskładnikowej masy K2 Dickbeschichtung.

W końcowej fazie robót wykonano docieplenie murów za pomocą nowoczesnego systemu termoizolacji wewnętrznej. Tym samym synagoga w Zamościu stała się pierwszym obiektem w Polsce, w którym zastosowano iQ-Therm - najnowszy system Remmersa.Termoizolacja ścian od wewnątrz jest rzadko stosowana (ze względu na fizykę budowli), jednak tym razem zdecydowano się na takie rozwiązanie ponieważ pojawił się problem częściowego przemarzania murów, a zabytkowa elewacja nie pozwalała na wykonanie docieplenia tradycyjną metodą, od zewnątrz. - W przypadku synagogi iQ-Therm sprawdził się znakomicie – mówi Jan Dojutrek z firmy Remmers – Docieplenie trzeba było zastosować na niewielkim fragmencie ściany i nawet gdyby była możliwość aby zrobić je od zewnątrz, to pasowałoby jak kwiatek do kożucha. A termoizolacji ułożonej od środka zupełnie nie widać.

Zabytkowy wątek ceglany i nietypowa hydroizolacja

Część murów zamojskiej synagogi wymagała wykonania podbicia fundamentów. Podczas tych prac odkryto dobrze zachowany zabytkowy wątek ceglany, który, według zalecenia konserwatora zabytków, miał zostać odsłonięty w takim stopniu, aby można go było zakonserwować. I tu pojawiły się dwa problemy – ekstremalnie wysokie zawilgocenie i brak dostępu do zewnętrznej strony ściany (pomieszczenie z zabytkowym wątkiem ceglanym znajduje się pod budynkiem). Uniemożliwiało to wykonanie w tym miejscu klasycznej hydroizolacji zewnętrznej, takiej jak w pozostałej części synagogi, ani klasycznej hydroizolacji wewnętrznej przy użyciu szlamów uszczelniających (ze względu na wymóg konserwatora, aby odsłonić zabytkowe cegły).

Podjęto zatem decyzję o wykonaniu hydroizolacji od wnętrza pomieszczenia w sposób rastrowy czyli poprzez przestrzenne nawiercenie otworów w murze do ustalonej wysokości i wprowadzenie w te otwory preparatu hyfrofobizującego Kiesol IK pod ciśnieniem. Niezbędne było również doszczelnienie osłabionych, historycznych spoin mineralną zaprawą Fugenmörtel, którą po zakończeniu iniekcji zastąpiono wapienną Historic Kalkspatzenmörtel. Dzięki tym zabiegom, już po kilku tygodniach od momentu wykonania hydroizolacji, ściany zaczęły wysychać.

Tynki renowacyjne po zbadaniu zasolenia

Kolejnym etapem prac przy świątyni była renowacja zabytkowej elewacji.
- Konserwatorowi zabytków i nam także najbardziej zależało na przywróceniu pierwotnego wyglądu obiektu – mówi Sławomir Wszoła, właściciel firmy ART-KON, która była generalnym wykonawcą prac – Dlatego w miejscach nieobciążonych przez sole zdecydowaliśmy się na wykonanie tynków wapienno-piaskowych według tradycyjnej receptury.

Przed rozpoczęciem prac firma Remmers zbadała zasolenie murów, tak by materiały renowacyjne zostały użyte tylko tam gdzie było to konieczne. Dzięki badaniom system tynków renowacyjnych zastosowano tylko na zasolonych fragmentach - tynkując zarówno ich powierzchnię zewnętrzną, jak i wewnętrzną. Uszczelniono także strefę rozbryzgu, aby woda w żadnym miejscu nie miała dostępu do zabytkowych murów. Całość scalono pod względem kolorystycznym oraz zabezpieczono przed czynnikami atmosferycznymi powłoką silikonową Historic Lasur.

Również zabytkowe wnętrze synagogi poddano renowacji z wykorzystaniem materiałów Remmersa – wykonano tynki Feinputz z domieszką grubszych frakcji kruszyw, tak by nadać im bardziej historyczny wygląd, natomiast barwne dekoracje sztukatorskie odtworzone zostały przy pomocy farb opartych na spoiwie z wapna dyspergowanego.

WYZWANIE DRUGIE: NOWA PLEBANIA PRZY CERKWI

Prace przy zabytkowych obiektach to jednak nie tylko renowacje. Niekiedy nowe warunki w jakich zaczynają ponownie funkcjonować świątynie wymuszają konieczność dobudów. Tak właśnie stało się w Turkowicach, gdzie obok cerkwi powstała nowoczesna plebania, pełniąca także funkcję klasztoru. Żeński klasztor prawosławny w Turkowicach jako jeden z monasterów niekontemplacyjnych powstał w zachodnich eparchiach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w 1903 roku. Był ważnym celem pielgrzymkowym głównie ze względu na przechowywaną w nim cudowną Turkowicką Ikonę Matki Bożej. Od 1915 roku, po opuszczeniu monasteru przez mniszki zabudowania służyły instytucjom dobroczynnym, zaś po ich likwidacji w PRL powstała szkoła rolnicza. W roku 2008 klasztor został reaktywowany.

Firma Remmers wykonała w klasztorze hydroizolację, co okazało się dużym wyzwaniem ponieważ na etapie prac ziemnych w wykopie pojawił ponad metr wody. Ostatecznie zdecydowano się na wykonanie ciężkiej hydroizolacji K2 Dickbeschichtung wraz z fasetą oraz dodatkowym gruntowaniem szlamem Dichtschlämme. Niestety – nawet mimo tych działań, w posadowionym na żelbetowej płycie budynku, ponownie pojawiła się woda. Przyczyną nie była jednak niesprawnie działająca hydroizolacja pionowa lecz problemy z hydroizolacją poziomą posadzki. Wymusiło to konieczność wykonania tej ostatniej przy użyciu materiału bitumicznego Profi Baudicht 2K, niezwykle odpornego na nacisk. Dzięki temu problem wody został skutecznie rozwiązany. Produkty Remmersa przydały się także w samej cerkwi, gdzie wykonano renowację zabytkowej elewacji w systemie tynków renowacyjnych oraz zapraw sztukatorskich a całość zabezpieczono powłoką silikonową LA Siliconharzfarbe.

WYZWANIE TRZECIE: DREWNIANY KOŚCIÓŁ

Przy pomocy produktów Remmersa wykonywano także renowację drewnianego kościoła p.w. Przemienienia Pańskiego w Firleju. Obiekt ma konstrukcję zrębową, oszalowaną – bryła jest jednonawowa z pięknym rokokowym ołtarzem. Ze względu na zły stan części desek szalunkowych postanowiono je wymienić, stare powłoki malarskie usunięto i wykonano zabezpieczenie przeciw owadom preparatem Aidol Anti- Insekt, oraz impregnację gruntującą preparatem Imprägniergrund GN. Dodatkowo w strefie cokołu wykonano zabezpieczenie przeciwgrzybiczne z preparatu Adolit M Flüssig. Na elewację wybrana została farba Rofalin Acryl, która idealnie wpasowała się w obiekt poprzez półmatowy wygląd gotowej powłoki. Z tego samego względu zdecydowano się na Rofalin Acryl do malatury wnętrza, gdzie wykonano wiele ciekawych przejść kolorów tworząc efekt światłocieni.

Praca przy renowacji zabytkowych obiektów to za każdym razem inne wyzwanie, wymagające zastosowania odmiennych produktów chemii budowlanej. Dlatego specjaliści z firmy Remmers zawsze na miejscu ustalają jakie działania należy podjąć i które środki zastosować.

- Zwykle dopiero po rozpoczęciu prac budowlanych można w pełni stwierdzić jakie rozwiązania mogą być zastosowane. Z doświadczenia wiem, że wtedy zawsze pojawia się coś nieprzewidzianego – kontynuuje Dojutrek – Dlatego jako doradcy techniczni jesteśmy właściwie „lekarzami budynków”, przyjeżdżamy na miejsce, stawiamy diagnozę i proponujemy odpowiedni sposób leczenia.

Źródło: Remmers

Autor: Remmers - zobacz wizytówkę firmy